Wstępna ocena ilości i jakości osadów dennych wydzielonej części zbiornika wodnego "Besko" na rzece Wisłok

• Autorzy: Madeyski M. , Tarnawski M.

Warianty tytułu

EN

Preliminary qualitative and quantitative evaluation of bottom sediments of the side part of the storage reservoir "Besko" on the river Wislok

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbiornik „Besko” na rzece Wisłok składa się z dwóch części: z zasadniczej, na rzece Wisłok (objętość około 11 mln m3) i z bocznej, na rzece Czernisławka – dopływie Wisłoka (objętość ok. 3 mln m3), która wpada do zbiornika kilkaset metrów przed zaporą tego zbiornika. Badaniami objęto boczną część zbiornika, na rzece Czernisławce. Określono właściwości fizyczne osadów dennych m.in. procentową zawartość części organicznych oraz ich skład granulometryczny, według metody Prószyńskiego w dwóch wariantach: z dodatkiem deflokulanta Na2CO3 i bez tego dodatku, wykazując istotne różnice. Również zbadano właściwości chemiczne: odczyn pH i zawartość metali ciężkich. Określenie zawartości metali śladowych pozwoliło na kwalifikację osadów w sześciostopniowej skali wg Kabaty-Pendias, według której oceniana jest możliwość ich rolniczego wykorzystania. Według wstępnych wyników osady klasyfikują się do pierwszego i drugiego stopnia zanieczyszczenia chemicznego gleby, co pozwala na rolnicze ich wykorzystanie i uzupełnianie nimi pobliskich gruntów uprawnych. Określono również przyrosty osadów w poszczególnych przekrojach pomiarowych tej części zbiornika, wykazując znaczne różnice w porównaniu z pomiarami wykonanymi w roku 1987. Ocena ta wykazała, że w ciągu ostatnich 20 lat przyrost miąższości osadów wyniósł około 1,8 metra w przekroju najbliższym od zbiornika głównego, a od początku istnienia zbiornika przyrost ten wyniósł około 3,20 m. Natomiast w przekroju najdalszym od zbiornika głównego przyrosty te wyniosły odpowiednio około 1,30 m i 2,10 m.

EN

The storage reservoir “Besko” on the River Wisłok consists of two part: the main part, on the River Wisłok (volume of about 11 mln m3), and the other one, the side part, on the River Czernisławka – contributory of the River Wisłok (volume of about 3 mln m3). The research covered this side part of the reservoir. Physical properties of the bottom sediments were determined among others the granulometric composition according to Prószyński by use of two method: with addition of a deffloculant Na2CO3 and without, showing significant differences. Chemical properties were also determined among others the pH reaction, percentage content of organic particles and also presence of heavy metals – cadmium, copper, chromium, nickel, lead, zinc – and depending on it sediments were qualified for agriculture use. According to preliminary results the bottom sediments belong to first degree or not higher than second of chemical pollution what qualifies them for agriculture use and improvement of agricultural grounds. According to the accepted Polish standards either all agricultural crops (at zero pollution) or at the second degree of pollution with heavy metals, fodder crops, root crops can be cultivated or this grounds can be used as pastures. Increments of sediments in particular measurement sections of this part of the reservoir were determined and significant differences compared with measurements made in 1987 i.e. twenty years earlier were shown. Evaluation of the measure quantities of the deposited sediments showed that within the last twenty years the sediment increment was about 1,8 meter in the section closest to the main reservoir (from the beginning of the existence of the reservoir the increment was equal about 3,2 m). Whereas, in the forest section of the main reservoir the increments were 1,3 and 2,1 meters, respectively.

Słowa kluczowe

PL

rzeki; rzeka Wislok; rzeka Czernislawka; zbiorniki wodne; zbiornik Besko; zamulanie dna; osady denne; sklad granulometryczny; sklad chemiczny; zawartosc metali ciezkich

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2007
• Numer: 4/1
• Opis fizyczny: s.101-110,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Madeyski M.

• Katedra Inżynierii Wodnej, Akademia Rolnicza w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Tarnawski M.

Bibliografia

• Kabata-Pendias A. Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Biblioteka Monitoringu Środowiska IUNG w Puławach. Warszawa 1995.
• Madeyski M. 1Hydrauliczna i reologiczna charakterystyka procesu zamulania stawów rybnych. Zesz. Nauk. AR Kraków, nr 236, 1998, ser. Rozprawy.
• Madeyski M., Tarnawski M. Ocena stanu ekologicznego osadów dennych wybranych małych zbiorników wodnych. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, PAN Kraków, z. 4/3, 2006, s. 107–116.
• Politechnika Krakowska. Badania stanu zalądowienia i opracowanie aktualnej pojemności zbiornika „Besko” na rzece Wisłok. Instytut Inżynierii i Gospodarki Wodnej. 1986, maszynopis.
• Parzonka W. Deposition and erosion of fine sediments in reservoirs. Tempus-Eva-Ring Course on Erosion Sediment Transport and Deposition Processes. Warsaw 13–18 June 1994.
• Szyper H, Gołdyn R, Ochrona i rekultywacja zbiorników wodnych. IV International Conference „Water supply and water qualty” Kraków–Zakopane 11–13 VII. 2000.
• Tarnawski M. Charakterystyka osadów dennych w niektórych małych zbiornikach wodnych. Rozprawa doktorska, AR Kraków, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, 2003.