Baeothryon alpinum (L.) T.V. Egorova (Cyperaceae) in the Polish Lowlands: distribution, population decrease and implications for conservation

• Autorzy: Pawlikowski P.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A total of 47 localities of Baeothryon alpinum, hosting population of more than 100 000 shoots, were recorded in the lowland part of Poland during field surveys in the years 2003-2009. Among them were 25 populations discovered for the first time. Out of 57 sites of the species known from literature and unpublished (including herbarium) sources, 35 were not confirmed during the survey, 27 of them being definitely extinct. B. alpinum shows a clear pattern of distribution in Poland, with three main areas of occurrence: 1) the north-easternmost Poland (Lithuanian Lake District with the adjacent parts of the Masurian Lake District and the upper Biebrza river valley in North Podlasie Lowlands), which is part of the species boreal main range; 2) scattered localities in north-western Poland; 3) mountain mires at higher altitudes in the Sudetes and Tatra mountains and the adjacent part of southern Poland. The main aggregation of localities is found in Augustów Forest (including the Sejny Lakeland and Wigry National Park), and in the Góry Sudawskie region with adjacent areas. The biggest Polish population in the "Kobyla Biel" fen near Augustów consisted of several dozens of thousands of shoots. The Lithuanian Lake District is an area of general importance for the conservation of B. alpinum in Poland. The species is threatened, first of all, due to secondary succession (mires overgrowing with shrubs, trees and reed) and requires conservation measures as well as establishing nature reserves in places where it occurs. The degree that B. alpinum decreases in number is strikingly different in particular regions of Poland - it has lost most of its localities in north-western Poland and in Masurian Lake District, while in the Lithuanian Lake District and the upper Biebrza valley there are minor losses only. Depending on the region (from the west to the east and from the south-west to the north-east), the species should be given extinct or critically endangered (regions of north-western and southern Poland), endangered (Masurian Lake District), vulnerable (North Podlasie Lowlands) and near threatened (Lithuanian lake District) status. Although the disappearance of the populations beyond the species main range is a common phenomenon, the presented pattern is man-related and connected with differences in land management.

Słowa kluczowe

EN

Baeothryon alpinum; Cyperaceae; Polish Lowland; plant distribution; plant population; plant conservation; threatened plant; locality

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Societatis Botanicorum Poloniae
• Rocznik: 2010
• Tom: 79
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.215-223,fig.,ref.

Twórcy

autor

Pawlikowski P.

• Department of Plant Ecology and Environmental Conservation, University of Warsaw, Al.Ujazdowskie 4, 00-478 Warsaw, Poland

Bibliografia

• ABROMEIT J. 1898. Bericht über die 36. Jahresversammlung des Preussischen Botanischen Vereins am 5. Oktober 1897 zu Goldap. Schr. phys.-ökon. Ges. Königsberg 39: 18-72.
• ABROMEIT J. 1928. Neue und bemerkenswertere Pflanzenfunde in Ostpreussen und den benachbarten Gebieten. Schr. phys.- ökon. Ges. Königsberg 65(3/4): 182-238.
• ABROMEIT J., NEUHOFF W., STEFFEN H. 1931-1940. Flora von Ost- und Westpreussen. 2. Kommissionverlag Gräfe und Unzer, Königsberg, pp. 685-1248.
• BALCERKIEWICZ S., MARKOWSKI R. 1969. Trichophorum alpinum (L.) Press. na torfowisku Trzęsacz koło Nakielna pow. Wałcz. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. 22: 185-186. (in Polish with English summary)
• BLOCH-ORŁOWSKA J. 2007. Carex chordorrhiza (Cyperaceae) w Polsce Północnej - rozmieszczenie i aspekty ochrony. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 14(1): 75-90. (in Polish with English summary)
• BLOCH-ORŁOWSKA J., PISAREK W. 2005. Rzadkie i zagrożone rośliny naczyniowe oraz mchy torfowiska Zocie na Pojezierzu Ełckim. Chrońmy Przyr. Ojcz. 61(3): 5-10. (in Polish)
• BOCK W. 1908. Taschenflora von Bromberg (Das Netzegebiet). Mittlersche Buchhandlung, Bromberg, pp. xvii + 214.
• BÜCHLE R. 1930. Neue und bemerkenswerte Pflanzenfunde in Ostrpreussen und den benachbarten Gebieten. Jahres-Ber. Preuss. Bot. Ver. 1927/29: 1-43.
• CZUBIŃSKI S. 1950. Zagadnienia geobotaniczne Pomorza. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. 2: 439-658. (in Polish with English summary)
• DAJDOK Z., KĄCKI Z. 1999. Baeothryon alpinum (Cyperaceae) na Nizinie Śląskiej. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 6: 277-279. (in Polish with English summary)
• DAJDOK Z., KĄCKI Z. 2002. Wełnianeczka alpejska Baeothry- on alpinum (L.) T.V. Egorova. In: A. Nowak, K. Spałek (eds), Czerwona Księga Roślin Województwa Opolskiego. Rośliny naczyniowe wymarłe, zagrożone i rzadkie. Śląskie Wydawnictwo ADAN, Opole, p. 130. (in Polish)
• DEFILIPPS R.A. 1980. Scirpus L. In: Flora Europaea 5. T.G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters, D.A. Webb (eds), Alismataceae to Orchida- ceae. Cambridge University Press, Cambridge-Sydney, pp. 277-280.
• DITE D., HOSKOVEC L. 2005. Trichophorum alpinum (L.) Pres. Suchopyrek alpsky. Paperec alpinsky. In: D. Prusa, P. Elias jun., D. Dite, F. Cacko, P. Krasa, Z. Podesva, L. Kovar, M. Prusova, L. Hoskovec, L. Adamec. Chranene rostliny Ceske a Slovenske republiky. Computer Press, Brno, p. 308. (in Czech)
• ENDLER Z., DZIEDZIC J. 1991. Zmiany w składzie florystycz- nym rezerwatu “Torfowisko Spytkowo” koło Giżycka. Chrońmy Przyr. Ojcz. 47(6): 71-74. (in Polish)
• FRASE R.1930. Neue und bemerkenswerte Pflanzenfunde in der Grenzmark Posen-Westpreussen. Abhandlungen und Berichte der Naturwissenschaftlichen Abteilung der Grenzmärkischen Gesellschaft zur Erforschung und Pflege der Heimat 5: 49-84.
• FÜHRER G. 1928. Mooruntersuchung in den Kreisen Angerburg und Darkehmen (1917-20). Schr. phys.-ökon. Ges. Königsberg 65(3/4): 164-169.
• GOS K., GOS L. 1991. Interesujące torfowisko przejściowe koło Błaskowizny w Suwalskim Parku Krajobrazowym. Zesz. Nauk. Uniw. Gdańsk., Biologia 9: 117-121. (in Polish with English summary)
• GROSS H. 1910. Flora des Kreises Lötzen und seiner Grenzgebiete. Jahres-Ber. Preuss. Bot. Ver. 1909: 43-65.
• GROSS H. 1912. Ostpreussens Moore mit besonderer Berücksichtigung ihrer Vegetation. Jahresber. Preuss. Bot. Ver. 1911: 61-142.
• GRÜTTER M. 1897. Beitrag zur Kenntnis der Flora des Kreise Oletzko und Goldap. Jahres-Ber. Preuss. Bot. Ver. 1896/1897: 48-51.
• HOLZFUSS E. 1940. Die Pflanzensammlung des Naturkundenmuseums des Stadt Stettin. Dohrniana 19: 91-105.
• HULTEN E., FRIES M. 1986a. Atlas of North European vascular plants. 1. Koeltz Scientific Books, Königstein, pp. xvi + 498.
• HULTEN E., FRIES M. 1986b. Atlas of north european vascular plants. 3. Koeltz Scientific Books, Königstein, pp. 969-1172.
• INGELÖG T., ANDERSSON R., TJERNBERG M. 1993. Red Data Book of the Baltic Region. 1. List of threatened vascular plants and vertebrates. Swedish Threatened Species Unit, Uppsala, Institute of Biology, Riga, pp. 95.
• IUCN 2003. Guidelines for Application of IUCN Red List Criteria at Regional Levels. Version 3.0. IUCN Species Survival Commission, IUCN, Gland, Switzerland, Cambridge, UK, pp. ii + 26.
• IUCN STANDARDS AND PETITIONS WORKING GROUP 2008. Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria. Version 7.0. Standards and Petitions Working Group of the IUCN SSC Biodiversity Assessments Sub-Committee in August 2008. Downloadable from http://intranet.iucn.org/webfiles/doc/SSC/RedList/RedListGuidelines.pdf.
• JABŁOŃSKA E. 2005. Flora roślin naczyniowych i mszaków torfowiska nad jeziorem Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 12(1): 67-81. (in Polish with English summary)
• JACKOWIAK B., CELKA Z., CHMIEL J., LATOWSKI K., ŻUKOWSKI W. 2007. Red list of vascular flora of Wielkopolska (Poland). Biodiv. Res. Cons. 5-8: 95-127.
• JASNOWSKI M., JASNOWSKA J., MARKOWSKI S. 1968. Ginące torfowiska wysokie i przejściowe w pasie nadbałtyckim Polski. Ochr. Przyr. 33: 69-124. (in Polish with English summary)
• JUTRZENKA-TRZEBIATOWSKI A., SZAREJKO T. 2001. Zespół Caricetum buxbaumii w Wigierskim Parku Narodowym. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 8: 149-171. (in Polish with English summary)
• JUTRZENKA-TRZEBIATOWSKI A., SZAREJKO T., DZIEDZIC J. 2002. Walory florystyczne wybranych obiektów badań geobotanicznych Wigierskiego Parku Narodowego. Acta Botanica Warmiae et Masuriae 2: 63-92. (in Polish with English summary)
• KALKREUTH P. 1914. Beitrag zur Flora des Kreises Lyck. Schr. phys.-ökon. Ges. Königsberg 54: 188-195.
• KAUNHOWEN F., RANGE 1906. Botanische Mitteilungen aus Masuren. Schr. phys.-ökon. Ges. Königsberg 46: 52-57.
• KAWECKA A. 1991. Rośliny chronione, rzadkie i zagrożone w Suwalskim Parku Krajobrazowym i na terenach przyległych. Parki Nar. Rez. Przyr. 10(3-4): 93-109. (in Polish with English summary)
• KAŹMIERCZAKOWA R., ZARZYCKI Z. (eds). 2001. Polska czerwona księga roślin. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 664. (in Polish with English summary)
• KIRPLUK I. 1992. Godne ochrony stanowisko wełnianeczki alpejskiej Trichophorum alpinum na Pojezierzu Sejneńskim. Chrońmy Przyr. Ojcz. 48(1): 94-96. (in Polish)
• KŁOSOWSKI S., TOMASZEWICZ H. 1979. Rzadkie i interesujące rośliny z Pojezierza Suwalskiego. Fragm. Flor. Geobot. 25: 371-375. (in Polish with German summary)
• KONDRACKI J. 2001. Geografia regionalna Polski. 2nd edition. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 441. (in Polish)
• KOPPE F., KOPPE K. 1931. Zur Moosflora Ostpreussens. Unser Ostland 1(6): 299-394.
• ŁACHACZ A., OLESIŃSKI L. 2000a. Flora i roślinność trzęsawiskowego torfowiska Jeziorko na Pojezierzu Mazurskim. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 7: 129-144. (in Polish with English summary)
• ŁACHACZ A., OLESIŃSKI L. 2000b. Interesujące torfowisko na Tatarskiej Górze (Pojezierze Mazurskie). Przegl. Przyr. 11(4): 37-42. (in Polish with English summary)
• MAZUR W., SUDNIK-WÓJCIKOWSKA B., WERBLAN-JA- KUBIEC H. 1978. Flora okolic Gib (Pojezierze Sejneńskie). Fragm. Flor. Geobot. 24(2): 225-257. (in Polish with German summary)
• MIREK Z, MUSIAŁ L., WÓJCICKI J.J. 1997. Polish Herbaria. Polish Bot. Stud., Guideb. Ser. 18: 1-116.
• PAŁCZYŃSKI A. 1975. Bagna Jaćwieskie (pradolina Biebrzy). Zagadnienia geobotaniczne, paleofitosocjologiczne i gospodarcze. Roczn. Nauk Roln. Ser. D 145: 1-232. (in Polish)
• PAŁCZYŃSKI A. 1988. Bagna Biebrzańskie. Liga Ochrony Przyrody, Warszawa, pp. 104. (in Polish)
• PAWLIKOWSKI P. 2008a. Nowe stanowiska zagrożonych gatunków torfowiskowych roślin naczyniowych i mchów w Suwalskim Parku Krajobrazowym i jego otulinie. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 15(1): 43-50. (in Polish with English summary)
• PAWLIKOWSKI P. 2008b. Distribution and population size of the threatened fen orchid Liparis loeselii (L.) Rich. in the Lithuanian Lake District (NE Poland). Botanika-Steciana 12: 53-59.
• PAWLIKOWSKI P. 2008c. Rzadkie i zagrożone rośliny naczyniowe torfowisk w dolinie Kunisianki na Pojezierzu Sejneńskim. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 15(2): 205-212. (in Polish with English summary)
• PIĘKOŚ-MIRKOWA H., WALUSIAK E. 2008. Baeothryon alpinum (L.) T.V. Egorova. Wełnianeczka alpejska. In: Z. Mirek, H. Piękoś-Mirkowa (eds), Czerwona Księga Karpat Polskich. Rośliny naczyniowe. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków, pp. 500-502. (in Polish with English summary)
• PLACKOWSKI R. 1980. Wełnianeczka alpejska Trichophorum alpinum w rezerwacie Jezioro Kolno w województwie suwalskim. Chrońmy Przyr. Ojcz. 36(4): 57-59. (in Polish)
• POLAKOWSKI B. 1959. Rezerwat wierzby lapońskiej w Spyt- kowie w powiecie giżyckim. Chrońmy Przyr. Ojcz. 15(5): 42-45. (in Polish)
• RASOMAVICIUS V. (eds) 2007. Lietuvos raudonoji knyga. Leidykla Lutute, Kaunas, pp. 799. (in Lithuanian with English Summary)
• SCHULTZ R. 1892. Bericht über die botanische Erforschung des Kreises Goldap. Schr. phys.-ökon. Ges. Königsberg 54: 195-199.
• SKURATOVICH A.N. 2005. Pukhonos alpidskid (L.) Egor. (=Trichophorum alpinum (L.) Pers.). In: G.P. Pashkov, L.V. Kalenda, V.N. Logvin, A.M. Petrikov (eds), Krasnaya Kniga Respubliki Belarus. Rasteniya. Belaruskaya Entsyklapedyya imeni Petrusya Brovki, Minsk, pp. 279-280. (in Russian)
• SOKOŁOWSKI A.W. 1973. Rośliny naczyniowe Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego 19: 85-101. (in Polish)
• SOKOŁOWSKI A.W. 1978. Projektowany rezerwat Wiłkokuk w Puszczy Augustowskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 34(1): 60-65. (in Polish)
• SOKOŁOWSKI A.W. 1988. Fitosocjologiczna charakterystyka zbiorowisk roślinnych Wigierskiego Parku Narodowego. Prace IBL 673: 3-146. (in Polish with English summary)
• SOKOŁOWSKI A.W. 1989. Flora roślin naczyniowych rezerwatu Rospuda w Puszczy Augustowskiej. Parki Nar. Rez. Przyr. 9(1): 33-43. (in Polish with English summary)
• SOKOŁOWSKI A.W. 1990. Flora roślin naczyniowych Wigierskiego Parku Narodowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 9(4): 5-84. (in Polish with English summary)
• SOKOŁOWSKI A.W. 1996. Zbiorowiska roślinne projektowanego rezerwatu Rospuda w Puszczy Augustowskiej. Ochr. Przyr. 53: 87-130. (in Polish with English summary)
• STEFFEN H. 1912. Floristische Untersuchungen im Kreise Lyck. Jahres-Ber. Preuss. Bot. Ver. 1911: 36-43.
• STEFFEN H. 1914. Zur Flora des Kreises Lyck. Schr. phys.- ökon. Ges. Königsberg 54: 195-199.
• ŚRODOŃ A. 1972. Roślinność Polski w Czwartorzędzie. In: W. Szafer, K. Zarzycki (eds), Szata roślinna Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, pp. 527-570. (in Polish)
• TOBOLSKI K. 2003. Torfowiska na przykładzie Ziemi Świeckiej. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły, Świecie, pp. 255. (in Polish)
• TYSZKOWSKI M. 1992. Godne ochrony torfowisko nad jezio­rem Białym koło Augustowa. Chrońmy Przyr. Ojcz. 48(6): 68-72. (in Polish)
• TYSZKOWSKI M. 1993. Eleocharitetum quinqueflorae Lüdi 1921 - the initial plant association of calcareous fens in Poland. Fragm. Flor. Geobot. 38(2): 621-626.
• TYSZKOWSKI M. 1995. Wątlik błotny Hammarbya paludosa w Puszczy Augustowskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 51(4): 79-83. (in Polish)
• ULBRICH E. 1916. Die Vegetationsverhältnisse des Rinnenseengebietes bei Strausberg. Verh. Bot. Ver. Prov. Brandenb. 57: 129-143.
• ZAJĄC A. 1978. Atlas of distribution of vascular plants in Poland (ATPOL). Taxon 27(5-6): 481-484.
• ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland. Laboratory of Computer Chorology, Institute of Botany, Jagiellonian University, Kraków, pp. 714 (in Polish and English)
• ZAPAŁOWICZ H. 1906. Krytyczny przegląd roślinności Galicyi. Conspectus florae Galiciae criticus. 1. Akademia Umiejętności, Kraków, pp. 296. (in Polish and Latin)
• ŻUKOWSKI W. 1969. Studia systematyczne i geograficzne nad podrodziną Cyperoideae w Polsce. Prace Kom. Biol. PTPN 33 (3): 1-132. (in Polish with English summary)
• ŻUKOWSKI W. 2001. Baeothryon alpinum (L.) T. V. Egorova - wełnianeczka alpejska. In: R. Kaźmierczakowa, Z. Zarzycki (eds), Polska czerwona księga roślin. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 472-473. (in Polish with English summary)
• ŻUKOWSKI W., JACKOWIAK B. 1995. Lista roślin naczyniowych ginących i zagrożonych na Pomorzu Zachodnim i w Wielkopolsce. List of endangered and threatened vascular plants in Western Pomerania and Wielkopolska. In: W. Żukowski, B. Jackowiak (eds), Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, pp. 9-96. (in Polish and English)