Żywność funkcjonalna i nutraceutyki w profilaktyce chorób cywilizacyjnych

• Autorzy: Trziszka T. , Rozanski H.

Warianty tytułu

EN

Functional food and nutraceuticals in prevention of civilization diseases

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zdrowie publiczne, w tym profilaktyka, staje się kluczowym elementem egzystencji społeczeństw i jakości życia. Najważniejszą rolę odgrywa żywność prozdrowotna, zwłaszcza żywność funkcjonalna i nutraceutyki. Żywność funkcjonalna jest to żywność o postaci konwencjonalnej, której udowodniono korzystny wpływ na: poprawę stanu zdrowia, poprawę samopoczucia i/lub zmniejszenie ryzyka chorób. Może obniżać ryzyko choroby, wpływając na poprawę jakości życia. Nutraceutyki są to składniki biologicznie aktywne, które mogą występować w żywności funkcjonalnej lub oddzielnie, wywierające udokumentowany i korzystny wpływ na zdrowie poprzez ich udział w procesach metabolicznych. Zasadniczą cechą nutraceutyków jest ich naturalne pochodzenie. Zatem, nutraceutyki to biosubstancje lub ich preparaty wywodzące się z surowców pochodzenia zwierzęcego, roślinnego i biotechnologicznego, które zostały wytworzone (wyizolowane) z zastosowaniem innowacyjnych technologii. Wśród najczęściej stosowanych i najbardziej rozpoznanych surowców do wytwarzania nutraceutyków można wymienić m.in.: jaja, siarę, produkty pszczelarskie, ekstrakty roślin, w tym zioła, owoce itp. Rynek nutraceutyków rozwija się bardzo dynamicznie. Wśród szerokiej palety polskich nutraceutyków można wymienić: colostryninę (ekstrakt biopeptydów siary), stosowaneą w profilaktyce choroby Alzheimera, ovofosfolipidy żółtka bogate w n-3 kwasy tłuszczowe i witaminy stosowane w rozwijaniu naturalnej odporności i regeneracji organizmu po przebytych chorobach, preparaty aroniowe stosowane w profilaktyce chorób serca oraz całą gamę preparatów ziołowych. Szczególnie interesujące są mieszanki nutraceutyków i ich interakcje, zwłaszcza na nośniku żywności funkcjonalnej.

EN

Prevention is a key element of existence societies and quality of life. In this the most important role played health oriented foods, especially functional foods and nutraceuticals. Functional food is a food with a conventional form, which has been proven beneficial effect on the improvement of the health and improve the well-being and / or reduction of risk of diseases. Nutraceuticals are biologically active ingredients, which have a documented health benefits through their participation in metabolic processes. The essential value of nutraceuticals is their natural origin. Thus, nutraceuticals are biosubstances or their preparations deriving from raw materials of animal, plant and biotechnological products, which have been prepared (isolated) using innovative technologies. Among the most commonly used and most recognized raw materials for the production of nutraceutical may be mentioned including: eggs, colostrum, apiculture products, extracts of plants, including herbs, fruits, etc. Nutraceuticals market is developing very dynamically. Among many Polish products may be mentioned: Colostrynin (bio-peptides extract of colostrum) used in the prevention of Alzheimer’s disease, Ovophospholipids from yolk rich in n-3 fatty acids and vitamins used in the development of natural immunity and preventing many diseases, aronia preparations (used in the prevention of heart disease) and also a range of herbal preparations.

Słowa kluczowe

PL

choroby cywilizacyjne; profilaktyka; zdrowie czlowieka; zywnosc funkcjonalna; nutraceutyki ziolowe; surowce roslinne; substancje biologicznie czynne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Herbalism
• Rocznik: 2015
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.9-19,bibliogr.

Twórcy

autor

Trziszka T.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław

autor

Rozanski H.

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im.S.Pigonia w Krośnie, Rynek 1, 38-400 Krosno

Bibliografia

• [1] Balti R., Bougatef A., Nasri M. (2010), Three novel angiotensin I-converting enzyme (ACE) inhibitory peptides from cuttlefish (Sepia officinalis) using digestive proteases, Food Research International, 43(4), s. 1136–1143.
• [2] Bąkowska-Barczak A., Marianchuk M., Kolodziejczyk P., A survey of bioactive components in western Canadian berries, Canadian Journal of Physiology and Pharmacology, 2007, 86, s. 1–14.
• [3] Bilikiewicz A., Gaus W., Colostrinin (a naturally occuring, proline-rich, polypeptide mixture) in the treatment of Alzheimer’s disease, Journal of Alzheimer’s Disease, 2004, 6, s. 17–26.
• [4] Eckert E., Pokora M., Zambrowicz A. i wsp., The application of microbial proteases to obtain egg yolk protein hydrolysates with antioxidant and antimicrobial activity, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2013, 20(1), s. 105–118.
• [5] Gąsiorowski K., Szyba K., Brokos i wsp., Antimutagenic activity of anthocyanins isolated from Aronia melanocarpa fruits, Cancer Letters, 1997, 119, s. 37–46.
• [6] Janusz M., Lisowski J., Franek F., Isolation and characterization of a prolin-rich polypeptide from ovine colostrum, FEBS Letters, 1974, 49, s. 276–279.
• [7] Jayaprakasam B., Vareed S.K., Olson L.K., Nair M.G., Insulin secretion by bioactive anthocyanins and anthocyanidins present in fruits, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2005, 53, s. 28–31.
• [8] Katiyar S.K., Grape seed proanthocyanidins and skin cancer prevention: Inhibition of oxidative stress and protection of immune system, Molecular Nutrition and Food Research, 2008, 52, s. 71–76.
• [9] Kim S.R., Byun H., The novel angiotensin I converting enzyme inhibitory peptide from rainbow trout muscle hydrolysate, Fisheries and Aquatic Sciences, 2012, 15, s. 183–190.
• [10] Kruzel M.L., Polanowski A., Wilusz T. i wsp., The alcohol-induced conformational changes in casein micelles: a new challenge for the purification of colostrinin, Protein Journal, 204, 23, s. 127–133.
• [11] Kucharska A., Sokół-Łętowska A., Gabrielska J. i wsp., Antioxidant properties of polyphenolic extracts from chokeberry, blackcurrant, blackberry, and raspberry fruits, Annales UMCS, DDD, Pharmacia, 2012, 3, s. 183–188.
• [12] Lee K.W., Kim Y.J., Kiom D.O. i wsp., Major phenolics in apple and their contribution to the total antioxidant capacity, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2003, 51, s. 6516–6520.
• [13] Matoba N., Yamada Y., Usui H. i wsp., Designing potent derivatives of ovokinin(2–7), an anti-hypertensive peptide derived from ovalbumin, Bioscience, Biotechnology and Biochemistry, 2001, 65, s. 736–739.
• [14] Mine Y., Kovaks-Nolan J., New insights in biologically active proteins and peptides derived from hen egg, World Poultry Science Journal, 2006, 62 (1), s. 87–95.
• [15] Nutrient Data Laboratory, Agriculture Research Service, US Department of Agriculture, Oxygen radical absorbance capacity (ORAC) of selected foods, 2007.
• [16] Ola B., Wachowicz B., Nowa P. i wsp., Studies on antioxidant properties of polyphenol -rich extract from berries of Aronia melanocarpa in blood platelets, Journal of Physiology and Pharmacology, 2008, 59, s. 1–13.
• [17] Oszmiański J., Kucharska A., Taniny aronii, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Technologia Żywności, 2008, VIII, 273, s. 55–65.
• [18] Oszmiański J., Sapis J.C., Anthocyanins in fruits of Aronia melanocarpa (chokeberry), Journal of Food Science, 1988, 53(4), s. 1241–1242.
• [19] Oszmiański J., Sapis J.C., Pochodne kwasów hydroksycynamonowych w owocach Aronii melanocarpa Elliot, Zeszyty Naukowe Akademi Rolniczej we Wrocławiu. Technologia Żywności V, 1989, 184, s. 75–87.
• [20] Oszmiański J., Wojdyło A., Aronia melanocarpa phenolics and their antioxidant activity, European Food Research Technology, 2005, 221, s. 809–813.
• [21] Palcin A.S., Emerging Therapeutic Potential of Whey Proteins and Peptides, Current Pharmaceutical Design, 2006, 12, s. 1637–1643.
• [22] Pokora M., Eckert E., Zambrowicz A. i wsp., Biological and functional properties of proteolytic enzyme modified egg protein by-products, Food Science and Nutrition, 2013, 1(2), s. 184–195, doi:10.1002/fsn3.27.
• [23] Rasmussen S.E., Frederiksen H., Krogholm K.S., Poulsen L., Dietary proanthocyanidins: Occurrence, dietary intake, bioavailability, and protection against cardiovascular disease, Molecular and Nutrition Food Research, 2005, 49, s. 159–174.
• [24] Rimm E.B., Ascherio A., Giovannucci E.L. i wsp., Vegetable, Fruit, and Cereal Fiber Intake and Risk of Coronary Heart Disease among Men, JAMA, 1996, 275, s. 447–451.
• [25] Ryszawa N., Kawczynska-Drożdż A., Pryjma J., Effects of novel plant antioxidants on platelet superoxide production and aggregation in artherosclerosis, Journal of Physiology and Pharmacology, 2006, 57, s. 611–26.
• [26] Saraf S., Ashawat M.S., Saraf S., Flavonoids: A Nutritional protection against oxidative and UV induced cellular damages, Pharmacognosy Reviews, 2007, 1, s. 30–40.
• [27] Seeram N.P., Momin R.A., Nair M.G., Bourquin L.D., Cyclooxygenase inhibitory and antioxidant cyanidin glycosides in cherries and berries, Phytomedicine, 2001, 8, s. 362–369.
• [28] Serrano J., Puupponen-Pimi R., Aura A.M., Saura-Calixto F., Tannins: Current knowledge of food sources, intake, bioavailability and biological effects, Molecular and Nutrition Food Research, 2009, 53, s. 310–329.
• [29] Thomasset S., Teller N., Cai H. i wsp., Do anthocyanins and anthocyanidins, cancer chemopreventive pigments in the diet, merit development as potential drugs?, Cancer Chemotherapy and Pharmacology, 2009, 64, s. 201–211.
• [30] Valcheva-Kuzmanova S., Borisova P., Galunska B. i wsp., Hepatoprotective effect of the natural fruit juice from Aronia melanocarpa on carbon tetrachloride-induced acute liver damage in rats, Experimental and Toxicol Pathology, 2004, 56, s. 195–201.
• [31] Viskelis P., Rubinskiene M., Jasutiene I. i wsp., Anthocyanins, antioxidative and antimicrobial properties of American cranberry (Vaccinium macrocarpon Ait.) and their press cakes, Journal of Food Science, 2009, 74, s. 157–161.
• [32] Wang H., Nair M.G., Strasburg G.M. i wsp. , Antioxidant and antiinflammatory activities of anthocyanins and their aglycon, cyanidin, from tart cherries, Journal of Natural Products, 1999, 62, s. 294–296.
• [33] Zambrowicz A., Pokora M., Eckert E. i wsp., Antioxidative peptides derived from denaturated egg white protein, Italian Journal of Food Science, 2013, 2(25), s. 169–180.
• [34] Zhao C., Giusti M.M., Malik M. i wsp., Effects of commercial anthocyanin-rich extracts on colonic cancer and nontumorigenic colonic cell growth, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2004, 52(20), s. 6122–6128.