EN
Pheromones of C. herculeanus and C. ligniperdus show significant qualitative differences, which evidence their specific separateness. C. herculeanus and C. ligniperdus are closely related allopatric species. On the limits of their distributional areas, in the places where they meet, the species are environmentally and phenologically isolated. In the mountains isolated, relict populations of C. herculeanus occur within distributional limits of C. ligniperdus. They show wide ecological tolerance and on the limits of their areas both species inhabit the same habitats. Also morphological differences between them partially evanesce (var. herculeano-ligniperda For.).
PL
Zbadano skład chemiczny feromonów produkowanych przez gruczoły żuwaczkowe samców C. herculeanus i C. ligniperdus. Materiały pochodziły z południowej Finlandii, gdzie gatunki te występują allopatrycznie, oraz z Polski, gdzie ich zasięgi są sympatryczne. Feromony C. herculeanus zawierają ester metylowy kwasu 6-metylosalicylowego i meleinę w stosunku 3:2 oraz dwa nieokreślone związki występujące śladowo, o ciężarze molekularnym 150 i 164. Feromony C. ligniperdus zawierają natomiast ester metylowy kwasu 6-metylosalicylowego, meleinę i ester metylowy kwasu anthranilowego w proporcji 12:8:1. W feromonach C. ligniperdus nie występują żadne dodatkowe składniki. Różnice w składzie feromonów między tymi taksonami są więc jakościowe i potwierdzają ich odrębność gatunkową. C. herculeanus i C. ligniperdus są blisko spokrewnionymi gatunkami allopatrycznymi. Na granicy zwartych zasięgów są one stenotopami i w miejscach zetknięcia się ich zasięgów gatunki te są izolowane fenologicznie i środowiskowo. C. ligniperdus jest gatunkiem nizinnym i w granicach jego zasięgu, w górach, piętra lasów reglowych zasiedlają izolowane, reliktowe populacje C. herculeanus. Wykazują one dużą tolerancję ekologiczną i na granicach swoich zasięgów populacje obu tych gatunków występują w tych samych środowiskach, a różnice morfologiczne między nimi ulegają częściowemu zatarciu (var. herculeano-ligniperda For.).
RU
Был исследован химический состав феромонов, вырабатываемых челюстными железами самцов С. herculeanus и С. ligniperdus. Использованный в работе материал происходил из южной Финляндии, где эти виды встречаются аллопатрически, и из Польши, где их ареалы являются симпатрическими. Феромоны С. herculeanus содержат метиловый эфир 6-метилосалициловой кислоты и меллеин, в пропорции 3 :2, а также два не определенные соединения, встречающиеся следово, с молекулярным весом 150 и 164. Феромоны С. ligniperdus содержат метиловый эфир 6-метилосалициловой кислоты, меллеин и антранилометиловый эфир, в пропорции 12 : 8 : 1. В феромонах С. ligniperdus не встречается никаких других добавочных соединений. Таким образом, имеются качественные различия в феромонах этих двух таксонов, что подтверждает их видовую обособленность. С. herculeanus и С. ligniperdus являются близкородственными аллопатрическими видами. В местах соприкосновения этих видов на границе их компактных ареалов они являются стенотопными видами, изолированными экологически (разные биотопы) и фенологически. С. ligniperdus является низменным видом, в горах, в пределах его ареала, ярусы горных лесов населяют изолированные реликтовые популяции С. herculeanus. Оба вида характеризуются широкой экологической терпимостью и на границах своих ареалов их популяции встречаются в одних и тех же биотопах, а морфологические различия между ними частично затираются (var. herculeano-ligniperda For.).