Dynamika liczebności i fenologia pojawów gęsi Anser sp. w okresie migracji i zimowania w południowo-zachodniej Polsce

• Autorzy: Wuczynski A. , Smyk B.

Warianty tytułu

EN

Population dynamics and phenology of geese Anser sp. during migration and wintering in south-western Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest scharakteryzowanie rocznej dynamiki występowania wędrownych gęsi w ważnym dla tych ptaków, południowo-zachodnim krańcu Polski. Wyniki opierają się na obserwacjach ok. 100 tysięcy osobników i tysiąca mieszanych stad gęsi, które zebrano w latach 2007– –2012 na siedmiu powierzchniach położonych na terenach rolnych Dolnego Śląska. Gęsi notowano tu od trzeciej dekady września do drugiej dekady kwietnia, ze skrajnymi datami 27.09 i 18.04. Dynamika liczebności miała jednomodalny przebieg w okresach migracyjnych oraz nieregularny zimą. Kumulacja przelotu jesiennego przypadła na drugą i trzecią dekadę listopada, wyższa i krótsza kumulacja wiosenna – na trzecią dekadę lutego. Na tle dostępnych danych wyniki te wyróżniały się umiejscowieniem szczytów migracyjnych bliżej okresu zimowego, większym nasileniem wędrówki wiosennej niż jesiennej oraz zawężeniem skrajnych dat pojawów. Ze względu na duże znaczenie Dolnego Śląska dla przelotnych i zimujących gęsi, zwłaszcza dla tundrowego podgatunku gęsi zbożowej Anser fabalis rossicus, zwrócono uwagę na potrzebę uwzględnienia okresów z regionalnymi kumulacjami liczebności w zainicjowanym ogólnokrajowym monitoringu gęsi

EN

Field counts of passing geese were performed in seven agricultural areas of south-western Poland, which is one of the key staging regions for geese in Europe. Extensive data on some 100.000 geese and 1000 mixed flocks resulted from point and transect counts conducted during migration and wintering periods of 2007–2012. The Tundra Bean Goose Anser fabalis rossicus constituted the vast majority of the regional multi-species community. Geese in the study area occurred between the end of September and mid-April, with extreme dates of 27.09 and 18.04. A pronounced autumn peak was observed from mid to late November. The winter population was much lower and fluctuated. A massive spring migration peaked in the end of February. The presented data indicate several differences compared with the previously published results on goose occurrence in south-western Poland. The revealed migration peaks occurred closer to the winter season, as did the first autumn and the last spring records. The spring passage was more intense than the autumn one, in contrast to older data, which indicated the opposite pattern. Possible explanations of these differences are discussed, as well as implications for the national goose monitoring program, which started in 2012

Słowa kluczowe

PL

ptaki; ges; ges zbozowa; ges bialoczelna; ges gegawa; Anser; Anser fabalis; Anser albifrons; Anser anser; populacje migrujace; dynamika populacji; dynamika liczebnosci; pojawy; fenologia; migracje zwierzat; zimowanie ptakow; monitoring przyrodniczy; Dolny Slask; Polska Poludniowo-Zachodnia

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.30-40,rys.,tab.,fot.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wuczynski A.

• Dolnośląska Stacja Terenowa, Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Podwale 75, 50-449 Wrocław

autor

Smyk B.

• ul.Jesienna 17, 53-017 Wrocław

Bibliografia

• Bednorz J„ Kupczyk M., Kuźniak S., Winiecki A. 2000. Ptaki Wielkopolski. Monografia faunistyczna. Bogucki Wyd. Nauk. S.C. Poznań.
• Dyrcz A. 1989. Przeloty i zimowanie gęsi na Zbiorniku Mietkowskim. Ptaki Śląska 7: 115-126.
• Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska. Monografia faunistyczna. UWr, Zakład Ekologii Ptaków, Wrocław.
• Dyrcz A., Kołodziejczyk P., Martini K., Martini M. 1998. Ptaki Zbiornika Mietkowskiego. Ptaki Śląska 12: 17-80.
• Faragó S. 2010. Numbers and distributions of geese in Hungary 1984-2009. Ornis Svecica 20: 144- 154.
• Janiszewski T., Włodarczyk R„ Bargiel R., Grzybek J., Kaliński A., Lesner B., Mielczarek S. 1998. Awifauna zbiornika Jeziorsko w latach 1986-1996. Not. Orn. 39: 121-150.
• Ławicki Ł., Staszewski A. 2011. Gęsi. W: Sikora A., Chylarecki P., Meissner W., Neubauer G. (red.). Monitoring ptaków wodno-błotnych w okresie wędrówek. Poradnik metodyczny. GDOŚ, Warszawa: 66-79.
• Ławicki Ł., Staszewski A., Czeraszkiewicz R. 2010. Wędrówka i zimowanie gęsi zbożowej Anser fabalis i gęsi białoczelnej Anser albifrons na Pomorzu Zachodnim w latach 1991-2008. Ornis Polonica 51: 93-106.
• Ławicki Ł., Wylęgała P, Wuczyński A., Smyk B., Lenkiewicz W., Polakowski M., Kruszyk R., Rubacha S„ Janiszewski T. 2012. Rozmieszczenie, charakterystyka i status ochronny noclegowisk gęsi w Polsce. Ornis Polonica 53: 23-38.
• Madsen J., Cracknell G., Fox A. 1999. Goose populations of the Western Palearctic. A review of status and distribution. Wetlands Intern. Publ. 48: 8-18.
• Polakowski M., Broniszewska M., Jankowiak Ł., Siuchno M. 2011. Liczebność i dynamika wiosennego przelotu gęsi w Kotlinie Biebrzańskiej. Ornis Polonica 52:169-179.
• Rosin Z.M., Skórka P, Wylęgała R, Krąkowski B„ Tobołka M., Myczko Ł., Sparks T.H., Tryjanowski P. 2012. Landscape structure, human disturbance and crop management affect foraging ground selection by migrating geese. J. Ornithol. 153: 747-759.
• Scott D.A., Rose P.M. 1996. Atlas of Anatidae Populations in Africa and Western Eurasia. Wetland Intern. Publ. 41.
• Smyk B., Wuczyński A. 2013. Wyniki liczeń przelotnych i zimujących gęsi na Dolnym Śląsku w latach 2009-2012. Ptaki Śląska 19: 139-143.
• Staszewski A., Czeraszkiewicz R. 2001. Rozmieszczenie i liczebność gęsi w Polsce podczas jesiennej migracji i zimowania w latach 1991-1997. Not. Orn. 42: 15-35.
• Struś K. 2012. Intensywny przelot gęsi zbożowych Anser fabalis w Górach Wałbrzyskich. Przyr. Sud. 15: 151-154.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
• van den Bergh L. 1999. Tundra Bean Goose Anser fabalis rossicus. W: Madsen J., Cracknell G., Fox A. (red.). Goose populations of the Western Palearctic. A review of status and distribution. Wetlands Intern. Publ. 48: 38-66.
• Witkowski J., Orłowska B., Ranoszek E., Stawarczyk T. 1995. Awifauna doliny Baryczy. Not. Orn. 36: 5-74.
• Wuczyński A., Smyk B. 2010. Liczebność i rozmieszczenie gęsi na Dolnym Śląsku w okresie migracyjnym i zimowym 2009/2010. Ornis Polonica 51: 204-219.
• Wuczyński A., Smyk B., Kołodziejczyk R, Lenkiewicz W, Orłowski G„ Pola A. 2012. Long-term changes in numbers of geese stopping over and wintering in south-western Poland. Cent. Eur. J. Biol. 7 (3): 495-506.
• Wylęgała R, Krąkowski B. 2010. Liczebność i rozmieszczenie gęsi w czasie wędrówki i zimowania w Wielkopolsce w latach 2000-2009. Ornis Polonica 51: 107-116.