Contributions to the Lower Carboniferous Cyrtosymbolinae (Trilobita)

• Autorzy: Osmolska H.

Warianty tytułu

PL

Dolno-karbońskie Cyrtosymbolinae (Trilobita)

RU

Nizhnekamennougol'nye Cyrtosymbolinae (Trilobita)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Seven species and subspecies of the Lover Carboniferous Cyrtosymbolinae Hupé from Poland and Great Britain are described, including 5 new ones. They are assigned to 5 subgenera (one new) of the genus Archegonus Burmeister, 1843 (emend. Hahn, W65). Archegonus (Cyrtoproetus) Reed, 1943 is revised. The relation between Archegonus (Phillibole) R. & E. Richter, 1937 and Liobole R. & E. Richter, 1949 is discussed. Also described is the ontogenetic development of Archegonus (Phillibole) aprathensis richteri n.subsp.

PL

W niniejszej pracy podane są wyniki opracowania trylobitów dolno-karbońskich, zaliczanych do rodzaju Archegonus Burmeister, 1843, podrodzina Cyrtosymbolinae Hupé, 1953. Opisany materiał pochodzi w przeważającej części z Sudetów środkowych (Niecka Śródsudecka) i został zebrany przez Dr H. Żakową (Instytut Geologiczny, Stacja Świętokrzyska, Kielce). Zawiera on następujące gatunki i podgatunki: Archegonus (Archegonus) aequalis aequalis (Meyer, 1831), A. (Waribole) laevicauda acutifrons n.subsp., A. (Waribole) laevicauda (Sarres, 1857) subsp., A. (Phillibole) aprathensis richteri n.subsp., A. (Phillibole) culmicus jugovensis n.subsp., A. (Cyrtoproetus) anteriolatus n.sp. Opracowanie to potwierdziło wnioski stratygraficzne Żakowej (1958-1966) co do górno-wizeńskiego (Go α, Go β) wieku osadów. Ze zbiorów własnych autorki pochodzi opisany tu gatunek Archegonus (Cyrtoproetus) cracoensis (Reed, 1899), znaleziony po raz pierwszy w Polsce, w Górach Świętokrzyskich (Gałęzice, wzgórze Ostrówka). Zbadanie okazów typowych tego gatunku, znajdujących się w Sedgwick Museum (Cambridge, Wielka Brytania), pozwoliło na zrewidowanie stanowiska systematycznego i ustalenie zakresu podrodzaju Archegonus (Cyrtoproetus) Reed, 1943. Również z kolekcji brytyjskich (British Museum, Nat. Hist., London, Geological Survey and Museum, London) pochodzi nowy gatunek Archegonus (Philliholina) worsawensis n.subgen., n.sp. Opisany w niniejszej pracy bogaty i dobrze zachowany materiał tego gatunku z dolnego karbonu Anglii i Irlandii pozwolił na zaliczenie go do nowoutworzonego podrodzaju Archegonus (Phillibolina) n.subgen. Przedyskutowano również związek między dwoma przedstawicielami Cyrtosymlbolinae: Archegonus (Phillibole) R. & E. Richter, 1937 i Liobole R. & E. Richter, 1949, które uznane zostały za blisko spokrewnione.

RU

Б настоящей работе приведено результаты изучения нижнекаменноугольных трилобитов, причисленных к роду Archegonus Burmeister, 1843, подсемейство Cyrtosymbolinae Hupé, 1953. Описанный материал происходит в большинстве из центральных Судетов (Среднесудетская мульда) и был собран Др. Жаковой (Геологический Институт, Свентокржиское Отделение, Кельце). Включает он следующие виды и подвиды: Archegonus (Archegonus) aequalis eaqualis (Meyer, 1831), A. (Waribole) laevicauda acutifrons n. subsp., A. (Waribole) lacvicauda (Sarres, 1857) subsp., A. (Phillibole) aprathensis richteri n. subsp., A. (Phillibole) culmicus jugovensis n. subsp., A. (Cyrtoproetus) anteriolatus n. sp. Это изучение утвердило выводы Жаковой (1958-1966) о верхневизейском возрасте (Go α, Go β) отложений. Из коллекции автора происходит описанный здесь вид Archegonus (Cyrtoproetus) cracoensis (Reed, 1899), найденный впервые в Польше, в Свентокржиских Горах (Галэнзице, холм Острувка). Исследование типичных для этого вида образцов, находящихся в Sedgwick Museum, Cambridge (В. Британия), позволило провести ревизию систематической позиции и установить предел подрода Archegonus (Cyrtoproetus) Reed, 1943. Из британских коллекций (British Museum, Nat. Hist., London; Geological Survey and Museum, London) происходит также новый вид Archegonus (Phillibolina) worsawensis n. subgen., n. sp. Описанный в настоящей работе богатый и хорошей сохранности материал этого вида, из нижнекаменноугольных отло-жений Англии и Ирландии, позволил причислить его к новоустановленному подроду Archegonus (Phillibolina) n. subgen. Продискутировано также связь между двумя представителями Cyrtosymbolinae: Archegonus (Phillibole) R. & E. Richter, 1937, Liobole R. & E. Richter, 1949, и принято их близкое родство.

Słowa kluczowe

EN

Holy Cross Mountains; Sudetes Mountains; England; Ireland; Carboniferous; Lower Carboniferous; Trilobita; Cyrtosymbolinae; paleontology

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1968
• Tom: 13
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.119-150,fig.,ref.

Twórcy

autor

Osmolska H.

• Palaeozoological Institute, Polish Academy of Sciences, AI. Zwirki i Wigury 93, Warsaw, Poland

Bibliografia

• BOUČEK, B. & PŘIBYL, A. 1960. Revision der Trilobiten aus dem slowakischen Otoerkarbon - Geol. Práce, 20, 17-49, Bratislava.
• GOLDRING, R. 1955. The Upper Devonian and Lower Carboniferous trilobites of the Pilton Beds in N. Devon, with an Appendix on goniatites of the Pilton Beds. - Senckenberg. Lethaea, 36, 1/2, 27-48, Frankfurt a.M.
• HAHN, G. 1965. Revision der Gattungen Archegonus Burmeister 1843 (Trilobita). - Ibidem, 46, 4/6, 229-262.
• - 1966. Morphologie, Variabilität und postlarvale Ontogenie von Archegonus (Phillibole) nitidus und Archegonus (Angustibole) winterbergensis (Trilobita; Unter-Karbon).- Ibidem, 47, 4, 347-383.
• - 1967. Neue Trilobiten vom Winterberg/Harz (Unter-Karbon). - Ibidem, 48, 2, 163-189.
• HAHN, R. 1967. Neue Trilobiten aus dem Kulm von Herborn und Erdbach. - Ibidem, 48, 2, 99-105.
• OSMÓLSKA, H. 1962. Famennian and Lower Carboniferous Cyrtosymbolinae (Trilobita) from the Holy Cross Mountains, Poland (Cyrtosymbolinae (Trilobita) famenu i dolnego karbonu Gór Świętokrzyskich). - Acta Palaeont. Pol., 7, 1/2, 53-222, Warszawa.
• - 1967. Some Otarionidae (Trilobita) from the Lower Carboniferous of Europe (Otarionidae (Trilobita) karbońskie Europy). - Ibidem, 12, 2, 161-173, Warszawa.
• PŘIBYL, A. 1950. On the Carboniferous trilobites of Moravia-Silesia. - Bull. Int. Acad. Tchèque Sci., 51, 24, 1-21, Praha.
• REED, F. R. C. 1899. A new Carboniferous trilobite. - Geol. Mag., 420, N.S. 4, 6, 6, 241-245, London.
• - 1943. The genera of British Carboniferous trilobites.-Ann. Mag. Nat. Hist., 11, 10-64, London.
• RICHTER, R. 1919. Vom Bau und Leben der Trilobiten. I: Das Schwimmen. - Senckenbergiana, 1, 6, 213-298, Frankfurt a.M.
• RICHTER, R. & RICHTER, E. 1937. Unterlagen zum Fossilium Catalogus, Trilobitae. VII: Kulm-Trilobiten von Aprath und Herborn. - Ibidem, 19, 1/2, 108-115.
• - & - 1949. Die Trilobiten der Erdbach-Zone (Kulm) in Rheinischen Schiefergebirge und im Harz. Die Gattung Phillibole. - Ibidem, 30, 1/3, 63-94.
• SCHWARZBACH, M. 1962. Trilobiten aus dem Westfälischen Karbon. - Fortsch. Geol. Rheinl. Westfal., 3, 2, 795-802, Krefeld.
• SCUPIN, H. 1900. Die Trilobiten des niederschlesischen Untercarbon. - Ztschr. Deutsch. Geol. Ges., 52, 1-20, Berlin.
• WEBER, V. N. 1937. Trilobity kamennougolnych i permskich otloženij SSSR. I: Kamennougolnye trilobity. - Monogr. Paleont. SSSR, 71, 1-113, Leningrad-Moskva.
• WELLER, J. M. 1959. Cyrtoproetus Reed, 1943. In: R. C. Moore, Treatise on Invertebrate Paleontology, Part I, 413-414, Kansas.
• ŻAKOWA, H. 1958a. Biostratygrafia utworów morskich dolnego karbonu z obszaru Wałbrzycha Miasta na Dolnym Śląsku (Biostratigraphy of the Lower Carboniferous marine deposits of the area of Wałbrzych Miasto, Lower Silesia). - Prace Inst. Geol., 29, 1-154, Warszawa.
• ŻAKOWA, H. 1958b. Górny wizen dolnokarbońskiej niecki śródsudeckiej (Upper Visean of the Lower Carboniferous Intrasudetic Basin). - Kwart. Geol., 2, 3, 609-622, Warszawa.
• - 1960a. Górny wizen z Konradowa koło Wałbrzycha (The Upper Visean from Konradów near Wałbrzych, Lower Silesia). - Ibidem, 4, 2, 331-345.
• - 1960b. Poziom Goniatites crenistria z Glinna, Góry Sowie (Horizon Goniatites crenistria from Glinno, Sowie Góry, Sudeten Mts.). - Ibidem, 4, 2, 349-364.
• - 1960c. Nowe stanowisko fauny górnowizeńskiej z Wałbrzycha Miasta (New locality of Upper Visean fauna from Wałbrzych Miasto). - Ibidem, 4, 3, 619-629.
• - 1963. Stratygrafia i zasięgi facjalne dolnego karbonu w Sudetach (Stratigraphy and facial extents of the Lower Carboniferous in Sudetes). - Ibidem, 7, 1, 73-92.
• - 1966. Poziom Goniatites crenistria Phill. w okolicy Sokolca i Jugowa u podnóży Gór Sowich, Sudety Środkowe (Zone Goniatites crenistria Phill. in the vicinity of Sokolec and Jugów, at the foot of the Sowie Góry Mountains, Central Sudetes).- Prace Inst. Geol., 43, 1-144, Warszawa.
• ŻAKOWA, H. & ŻAK, C. 1962. Dolny karbon z Kamionek, Góry Sowie (Lower Carboniferous at Kamionki, Sowie Mts., Lower Silesia). - Biul. Inst. Geol., 173, 10, 169-237, Warszawa.