Pomnikowe drzewa w Rezerwacie Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego

• Autorzy: Grzywacz A. , Keczynski A. , Szczepkowski A. , Bielak K. , Bolibok L. , Buraczyk W. , Drozdowski S. , Gawron L. , Szeligowski H. , Zajaczkowski J. , Brzeziecki B.

Warianty tytułu

EN

Monumental trees in the Strict Reserve of the Bialowieza National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper presents the main results of the comprehensive inventory of monumental trees in the Strict Reserve of the Białowieża National Park, which was conducted in years 2002−2017 on an area of ca. 4700 ha and included all live trees with diameter at breast height (dbh) exceeding a minimum threshold value ranging from 60 cm for hornbeam to 120 cm for oak. For every tree fulfilling this condition, species identity, circumference at 1.3 m (measured with tape), geo− graphical coordinates (GPS record) and health status (five classes) were determined. In total, 9190 trees from eleven different species were inventoried. Hornbeam, oak, maple, lime, ash and aspen were the most abundant with their total share in the amount of monumental trees equal to ca. 96%. The average density of monumental trees in the Strict Reserve was approximately 2 ind./ha. The majority (88%) of monumental trees were found in different subassociations of Tilio−Carpinetum community: T−C. calamagrostietosum, T.−C. typicum, T.−C. circaeaetosum alpine, T.−C. caricetosum remotae and T.−C. stachyetosum. As a rule, the fraction of particular species in the amount of monumental trees did not correspond to their fraction in the total pool of trees with dbh5 cm. Particularly high over−representation characterized oak, maple, ash and aspen. On the other hand, such species like spruce and, to a lesser degree, hornbeam, lime, alder and birch played much smaller role in the group of monumental trees than among all trees with dbh 5 cm. The monumental trees of particular species were distinguished by a high diameter differentiation. In this respect, oak clearly prevailed over the other ones. In contrast, the smallest dimensions were typical for hornbeam. The results obtained suggested the need of revision of minimum threshold values of circumference (and of corresponding dbh), used to classify a given individual as a monumental tree. This problem was particularly acute in case of pine, spruce, alder and birch. We suggest that the current minimum values of dbh for these species should be reduced by 10− −20 cm. Further, the comparison of the recorded values of dbh for some species with maximum values of dbh provided in the literature indicated the necessity of correction of the last values, both ‘in plus’ as well as ‘in minus’. For alder, aspen and maple, the current values should be increased by ca. 20−30 cm. On the other hand, for pine, the recent value should be reduced by at least 30 cm. We point out that the definition of large (monumental) tree is, to a large extent, an arbitrary issue. The various growth potential of particular tree species, occurring within a given area, implies that this definition should be used flexibly. It means a necessity of using different thresholds for different species and varied environmental conditions. Also, because of the relative rarity of large trees, the reliable estimation of their density can only be obtained on the basis of sufficiently large sample size. Some high values of density of large trees, which can be found in the existing literature (10−20 trees per hectare and more), may be the result of too small sample sizes.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; ochrona przyrody; parki narodowe; Bialowieski Park Narodowy; rezerwaty scisle; Rezerwat Scisly Bialowieskiego Parku Narodowego; pomniki przyrody; drzewa pomnikowe; inwentaryzacja; liczebnosc; zroznicowanie grubosciowe; piersnice drzew

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2018
• Tom: 162
• Numer: 11
• Opis fizyczny: s.915-926,tab.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grzywacz A.

• Katedra Ochrony i Ekologii Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Keczynski A.

• Białowieski Park Narodowy, Park Pałacowy 5, 17-230 Białowieża

autor

Szczepkowski A.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Bielak K.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Bolibok L.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Buraczyk W.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Drozdowski S.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Gawron L.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Szeligowski H.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Zajaczkowski J.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Brzeziecki B.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• Agiejczyk M. 2005. Drzewa pomnikowe na Obszarze Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca inżynierska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Bańka B. 2006. Drzewa o wymiarach pomnikowych na terenie Obszaru Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca inżynierska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Bastin J.-F., Barbier N., Réjou-Méchain M., Fayolle A., Gourlet-Fleury S., Maniatis D., de Haulleville T., Baya F., Beeckman H., Beina D., Couteron P., Chuyong G., Dauby G., Doucet J.-L., Droissart V., Dufrene M., Ewango C., Gillet J. F., Gonmadje C. H., Hart T., Kvali T., Kenfack D., Libalah M., Malhi Y., Makana J.-R., Pelissier R., Ploton P., Serckx A., Sonke B., Stevart T., Thomas D. W., De Cenniere C., Bogaert J. 2015. Seeing Central African forests through their largest trees. Nature. Scientific Reports 5:13156. DOI: 10.1038/srep13156.
• Bieńko W. 2006. Drzewa o wymiarach pomnikowych na Obszarze Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca magisterska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Błach A. 2004. Drzewa pomnikowe na Obszarze Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca magisterska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Brincken J. 1826. Mémoire déscriptif sur la Foręt imperériale de Białowieża, en Lituanie. Glücksberg, Warszawa.
• Brzeziecki B., Drozdowski S., Bielak K., Buraczyk W., Gawron L. 2013. Kształtowanie zróżnicowanej struktury drzewostanów w warunkach nizinnych. Sylwan 157 (8): 597-606.
• Brzeziecki B., Keczyński A., Zajączkowski J., Drozdowski S., Gawron L., Buraczyk W., Bielak K., Szeligowski H., Dzwonkowski M. 2012. Zagrożone gatunki drzew Białowieskiego Parku Narodowego (Rezerwat Ścisły). Sylwan 156 (4): 252-261.
• Brzeziecki B., Keczyński A., Zajączkowski J., Drozdowski S., Gawron L., Buraczyk W., Bielak K., Szeligowski H., Dzwonkowski M., Ostrowski J., Widawska Z. 2010. Operat dynamiki ekosystemów leśnych Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Katedra Hodowli Lasu SGGW.
• Brzeziecki B., Pommerening A., Miścicki S., Drozdowski S., Żybura H. 2016. A common lack of demographic equilibrium among tree species in Białowieża National Park (NE Poland): evidence from long-term plots. J. Veget. Sci. 27: 460-467.
• Chwalczuk M. 2012. Drzewa o wymiarach pomnikowych na Obszarze Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodo-wego. Maszynopis. Praca inżynierska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w War-szawie.
• Cieśliński S., Tobolewski Z. 1988. Porosty (Lichenes) Puszczy Białowieskiej i jej zachodniego przedpola. Phytocoenosis (N.S.) 1: 1-216.
• Faliński J. B. 1977. Zielone grądy i czarne bory Białowieży. IW NK. Warszawa.
• Genko N. 1902. Charakteristika Belavežskoj Puščy i istoričeskija o niej dannyja. Lesnoj Żurnal 6: 1269-1302.
• Grzywacz A., Keczyński A., Szczepkowski A., Bielak K., Drozdowski S., Bolibok L., Brzeziecki B. 2017. Drzewa o rozmiarach pomnikowych w Rezerwacie Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego. W: Keczyński A. [red.]. Lasy Rezerwatu Ścisłego Białowieskiego Parku Narodowego. BPN, Białowieża. 213-246.
• Gutowski K. 2008. Drzewa o wymiarach pomnikowych w Rezerwacie Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca magisterska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Gutowski J. M., Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K. 2004. Drugie życie drzewa. WWF Polska. Warszawa – Hajnówka.
• Instrukcja urządzania lasu. 1994. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych. Inst. Bad. Leśn., Warszawa.
• Karpiński J. J. 1949. Materiały do bioekologii Puszczy Białowieskiej. IBL. Rozprawy i Sprawozdania. Seria A.
• Lautenschlager O. 1917. Die forstlichen Verhältnisse des Bialowieser Urwaldes. W: Escherich G. [red.]. Bialowies in deutscher Verwaltung. Zweites Heft. Parey, Berlin.
• Ledworuch G. 2014. Drzewa o wymiarach pomnikowych na terenie Obrębu Ochronnego Orłówka Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca magisterska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Lindenmayer D. B., Laurance W. F., Franklin J. F. 2012. Global Decline in Large Old Trees. Science 338: 1305--1306.
• Lutz J. A., Larson A. J., Swanson M. E., Freund J. A. 2012. Ecological importance of large-diameter trees in a temperate mixed-conifer forest. PloS ONE 7(5): e36131. DOI: 10.1371/journal.pone.0036131.
• Michalczuk C. 2001. Siedliska i drzewostany Białowieskiego Parku Narodowego. Supplementum Cartographiae Geobotanice 13: 1-22.
• Mitrowski J. 2014. Drzewa o wymiarach pomnikowych na Obszarze Ochrony Ścisłej w Białowieskim Parku Narodo-wym. Maszynopis. Praca inżynierska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Nilsson S. G., Niklasson M., Hedin J., Aronsson G., Gutowski J. M., Linder P., Ljungberg H., Mikusiński G., Ranius T. 2002. Densities of large living and dead trees in old-growth temperate and boreal forests. For. Ecol. Manage. 161: 189-204.
• Paczoski J. 1930. Lasy Białowieży. PROP, Poznań.
• Piekarczyk K. 2017. Zagęszczenie i zróżnicowanie grubości drzew o wymiarach pomnikowych w środkowej części Rezerwatu Ścisłego Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca inżynierska w Katedrze Hodowli Lasu. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Rosek W. 2015. Drzewa o wymiarach pomnikowych na Obszarze Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca inżynierska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017 r. w sprawie kryteriów uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody. 2017. Dz. U. poz. 2300.
• Rubner K. 1918. Urwald oder Kulturwald. W: Escherich G. [red.]. Bialowies in deutscher Verwaltung. 4: 273-285.
• Sokołowski A. W. 2004. Lasy Puszczy Białowieskiej. CILP, Warszawa.
• Stephenson N. L., Das A. J., Condit R. S., Russo S. E., Baker P. J., Beckman N. G., Coomes D. A., Lines E. R., Morris W. K., Rüger N., Álvarez E., Blundo C., Bunyavejchewin S., Chuyong G., Davies S. J., Duque Á., Ewango C. N., Flores O., Franklin J. F., Grau H. R., Hao Z., Harmon M. E., Hubbell S. P., Kenfack D., Lin Y., Makana J.-R., Malizia A., Malizia L. R., Pabst R. J., Pongpattananurak N., Su S.-H., Sun I.-F., Tan S., Thomas D., van Mantgem P. J., Wang X., Wiser S. K., Zavala M. A. 2014. Rate of tree carbon accumulation increases continuously with tree size. Nature 507: 90-93.
• Szczepaniuk P. 2011. Drzewa o wymiarach pomnikowych na Obszarze Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca inżynierska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Szpakowicz M. 2010. Drzewa o wymiarach pomnikowych na Obszarze Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca magisterska w Zakładzie Mikologii i Fitopatologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Vandekerkhove K., Vanhellemont M., Vrška T., Meyer P., Tabaku V., Thomaes A., Leyman A., De Keersmaeker L., Verheyen K. 2018. Very large trees in a lowland old-growth beech (Fagus sylvatica L.) forest: Density, size, growth and spatial patterns in comparison to reference sites in Europe. For. Ecol. Manage. 417: 1-17.
• Wołodkiewicz A. 2008. Drzewa o wymiarach pomnikowych w Obwodzie Ochronnym Dziedzinka na terenie Obszaru Ochrony Ścisłej Białowieskiego Parku Narodowego. Maszynopis. Praca inżynierska w Zakładzie Mikologii i Fito-patologii Leśnej. Wydział Leśny SGGW w Warszawie.
• Zaręba R. 1958. Maksymalne wymiary drzew Białowieskiego Parku Narodowego. Sylwan 102 (1): 59-67.
• Zaręba R. 1968. Drzewa i drzewostany BPN. W: Faliński J. B. [red.]. Park Narodowy w Puszczy Białowieskiej. PWRiL, Warszawa. 228-236.