Czynniki żywieniowe w zapobieganiu chorobie Alzheimera

• Autorzy: Wyka J.

Warianty tytułu

EN

Nutritional factors in prevention of Alzheimer’s disease

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Sposób żywienia w każdym wieku istotnie wpływa na organizm człowieka, a ludzie starsi, wraz ze swoimi tradycjami żywieniowymi, a także przebytymi chorobami, wymagają często specyficznej interwencji dietetycznej. Prawidłowy sposób żywienia jest ważnym elementem stylu życia, który może stać się czynnikiem sprzyjającym tzw. zdrowemu, pomyślnemu starzeniu się (ang. successful aging) i oddalać w czasie rozwój niezakaźnych, przewlekłych chorób metabolicznych diagnozowanych w największej liczbie wśród ludzi starszych. Choroby neurozwyrodnieniowe zakwalifikowane zostały do chorób przewlekłych o nadal kontrowersyjnej etiologii. Przypuszcza się jednak, że niektóre czynniki żywieniowe, jak odpowiednie spożycie witamin z grupy B, witamin antyoksydacyjnych oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych może odgrywać istotną rolę w ich zapobieganiu i leczeniu. Dieta obfitująca w warzywa i owoce, pełnoziarniste pieczywo, mleko i produkty mleczne, zawierająca ryby, a także oleje roślinne oraz orzechy dostarcza wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Odpowiednie połączenie tych produktów spożywczych w potrawy, szeroko opisywane w literaturze jako dieta śródziemnomorska, sprzyja długiemu życiu w zdrowiu.

EN

Nutritional patterns affect significantly man’s body at each age. The elderly – with their eating habits and diseases they have overcome – often require specific dietary intervention. A proper and well-balanced diet is an important element of lifestyle that may become a factor facilitating the so-called healthy, successful ageing and delay the development of noninfectious, chronic metabolic diseases that are in majority of cases diagnosed in elder people. Neurodegenerative diseases have been classified amongst chronic diseases yet with still controversial etiology. Nevertheless, it is speculated that some nutritional factors, including the appropriate intake of B-group vitamins, antioxidative vitamins and polyunsaturated fatty acids, are likely to play a significant role in their prevention and therapy. A diet rich in vegetables and fruits, whole-meal bread, milk and dairy products as well as containing fish, plant oils and nuts provides all indispensable nutrients. The appropriate merging of these food products into dishes – widely described in literature as the Mediterranean diet – facilitates leading a long life in health.

Słowa kluczowe

PL

choroba Alzheimera; czynniki zywieniowe; ludzie starzy; dieta; starzenie sie czlowieka; zywienie czlowieka; choroby czlowieka; sposob zywienia

EN

Alzheimer's disease; nutritional habit; older people; diet; human aging; human nutrition; human disease; nutritional model

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
• Rocznik: 2012
• Tom: 63
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.135-140,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wyka J.

• Zakład Żywienia Człowieka, Katedra Technologii Rolnej i Przechowalnictwa, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul.Chełmońskiego 37/41, 51-630 Wrocław

Bibliografia

• 1. Abbadi A., Domergue F., Bauer J., Napier J.A. i wsp.: Biosynthesis of Very-Long –Chain Polyunsaturated Fatty Acids in Transgenic Oliseeds: Constraints on Their Accumulation. The Plant Cell 2004, 16, 2734-2748.
• 2. Barberger-Gateau P., Letenneur L., Deschamps V. et al.: Fish, meat and risk of dementia: cohort study. BMJ 2002, 325, 932-933.
• 3. Bjelakovic G., Nikolova D., Gluud L.L. et al.: Mortality in randomized trials of antioxidant supplements for primary and secondary prevention. JAMA 2007, 297, 842-857.
• 4. Boothby L.A., Doering P.L.: Vitamin C and vitamin E for Alzheimer’s disease. Ann. Pharmacother. 2005, 39,12, 2073-2079.
• 5. Bostom A.G., Rosenberg I.H., Silbershatz H.: Nonfasting plasma total homocysteine levels and stroke incidence in elderly persons: the Framingham Study. Ann. Intern. Med. 1999, 131, 352-355.
• 6. Bucher H.C.: Polyunsaturated fatty acids in coronary heart disease: meta – analysis of randomized controlled trials. Am. J. Med. 2002, 112, 298-304.
• 7. Całyniuk B., Grochowska-Niedworok E., Białek A., Czech N., Kukielczak A.: Piramida żywienia – wczoraj i dziś. Prob. Hig. Epidemiol. 2011, 92(1), 20-24.
• 8. Conquer J.A, Tierney M.C., Zecevic J.: Fatty acid analysis of blood plasma of patients with Alzheimer’s disease, other types of dementia, and cognitive impairment. Lipids 2000, 35, 1305-1312.
• 9. Corrada M.M., Kawas C.H., Hallfrisch J., Muller D, Brookmeyer R.: Reduced risk of alzheimer’s disease with high folate intake: The Baltimore Longitudinal Study of Aging. Alzheimer’s & Dementia 2005, 1, 11-18.
• 10. Engelhart M.J., Geerlings M.I., Ruitenberg A., Van Swieten A.: Dietary intake of antioxidants and risk of Alzheimer disease. JAMA 2002, 287, 3223-3229.
• 11. Ferri C.P., Prince M., Brayne C., Brodaty H., Frantiglioni L.: Global prevalence of dementia: a Delphi consensus study. Lancet 2005, 17, 366, 211-2117.
• 12. Fudala M., Brola W., Przybylski W., Czernicki J.: Is research in homocysteine and cyanocobalamine levels likely to become the key to diagnosing and treating Alzheimer diseases? Med. Stud. 2008, 10, 53-58.
• 13. Grajeta H.: Rola żywienia w chorobie Parkinsona i Alzheimera. Rocz. Naukowe PTF, Wrocław 2010, 16, 27-35.
• 14. Green Paper ‘Confronting demographic change: a new solidarity between the generations’ Communication from the Commission COM 2005, 94, Brussels.
• 15. Haveman-Nies A., Tucker K.L., de Groot L.: Evaluation of dietary quality in relationship to nutritional and lifestyle factors in elderly of the US Framingham Heart Study and the European SENECA study. E. J. Clin. Nutr. 2001, 55, 870-880.
• 16. Healthy Ageing, a challenge for Europe - Swedish National Institute of Public Health 2006, ISBN: 91-7257-481-X.
• 17. Kontush A., Schekatolina S.: Vitamin E in neurodegenerative disorders. Ann. New York Acad. Sci. 2004, 1031, 249-262.
• 18. Köseoglu E., Karaman Y.: Relations between homocysteine, folate and vitamin B12 in vascular dementia and in Alzheimer disease. Clin. Biochem. 2007, 40, 859-863.
• 19. Larner A.J.: Postępowanie w otępieniu - nowe osiągnięcia. Med. po dyplomie 2011, 20(3), 40-45.
• 20. Luchsinger J.A., Tang M-X., Shea S., Mayeux R.: Caloric intake and the risk of Alzheimer Disease. Arch. Neurol. 2002, 59, 1258-1263.
• 21. Luchsinger J.A., Tang M-X., Shea S., Mayeux R.: Antioxidant vitamin intake and risk of Alzheimer disease. Arch. Neurol. 2003, 60, 203-208.
• 22. Marshall T., Stumbo P. J., Warren J. J., Xie X-J.: Inadequate nutrient intakes are common and are associated with low diet variety in rural, community-dwelling elderly. J. Nutr. 2001, 131, 2192-2196.
• 23. Miniño A.M, Arias E., Kochanek K.D., Murphy S.L., Smith B.L.: Deaths: Final data for 2000. NVSR National Vital Statistics Reports. 2002, 50, 15, 1-120.
• 24. Morris M.C., Evans D.A., Bienias J.L.: Dietary intake of antioxidant nutrients and the risk of incident Alzheimer diseases in a Biracial Community Study. JAMA 2002, 287, 3230-3237.
• 25. Morris M.C., Evans D.A., Bienias J.L.: Consumption of fish and n-3 fatty acids and risk of incident Alzheimer disease. Arch. Neurol. 2003, 60, 940-946.
• 26. Mozaffarian D.: Fish consumption and stroke risk in elderly individuals: The Cardiovascular Health Study. Arch. Intern. Med. 2005, 165, 200-206.
• 27. Otrega R.M., Requejo A.M., Lopez-Sobaler A.M., Andres P.: Cognitive Function in Elderly People is influenced by vitamin E status. J. Nutr. 2002, 132,2065-2068.
• 28. Perkins A.J., Hendrie H.C., Callahan C.M.: Association of antioxidants with memory in a multiethnic elderly sample using the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Am. J. Epidemiol. 1999, 150, 37-44.
• 29. Perrig W.J., Perrig P., Stahelin H.B.: The relation between antioxidants and memory performance in the old and very old. J. Am. Geriatr Soc. 1997, 45,718-724.
• 30. Pluta R., Barcikowska M., Januszewski S.: Evidence of blood brain barrier permeability/leakage from circulating human Alzheimer’s beta-amyloid (1-42)-peptide. Neuroreport 1996, 7, 1261-1265.
• 31. Przysławski J., Stelmach M.: Rola składników odżywczych w łagodzeniu objawów choroby Alzheimera. Żyw. Człow. Metab. 2008, 35(4), 332-339.
• 32. Saunier K., Dore J.: Gastrointestinal tract and the elderly: functional foods, gut microflora and healthy aging. Digest. Liver dis.2002, 34, 19-24.
• 33. Schmidt R., Hayn M., Reinhard B.: Plasma antioxidants and cognitive performance in middle-aged and older adults: results of the Austrian Stroke Prevention Study. J. Am. Geriatr. Soc. 1998, 46, 1407-1410.
• 34. Volkert D., Kreuel K., Heseker H., Stehle P.: Energy and nutrient intake of young-old, old-old and very-old elderly in Germany. Euro.. J. Clin. Nutr. 2004, 58, 1190-1200.
• 35. Wang H.X., Wahlin A., Basun H.: Vitamin B12 and foliate in relation to the development of Alzheimer ‘s disease. Neurology 2001, 56 (9), 1188-1194.
• 36. Włodarek D.: Znaczenie żywienia w chorobie Parkinsona i Alzheimera. Med. po dyplomie 2005, 14(1), 146-150.
• 37. Wyka J., Biernat J., Kiedik D.: Nutritional determination of the health status in polish elderly people from an urban environment. Journal of Nutrition, Health and Aging 2010, 14 (1), 67-71.
• 38. Wyka J., Biernat J., Mikołajczak J., Piotrowska E.: Assessment of Dietary Intake and Nutritional Status (MNA) in Polish Free-Living Elderly People from Rural Environments. Arch. Gerontol. Geriat. 2012, 54,44-49
• 39. Yehuda S., Rabinovitz S., Carasso R.L., Mostofsky D.I.: The role of polyunsaturated fatty acids in restoring the aging neuronal membrane. Neurobiol. Aging. 2002, 23, 843-853.
• 40. Zandi P.P., Anthony J.C., Khachaturian A.S., Stone S.V.: Reduced risk of Alzheimer disease in users of antioxidant vitamin supplements. Arch. Neurol. 2004, 61, 82-88.