Wpływ rzeźby i użytkowania terenu na strukturę opadów atmosferycznych w okolicach Krakowa (1971-2005)

• Autorzy: Bokwa A. , Skowera B.

Warianty tytułu

EN

Relief and land use impact on the atmospheric precipitation structure in Cracow's surroundings (1971-2005)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy zaprezentowano zróżnicowanie czasowe i przestrzenne sum miesięcznych i rocznych opadów atmosferycznych na trzech stacjach położonych w okolicach Krakowa w przekroju południkowym: Garlicy Murowanej, Krakowie – Ogrodzie Botanicznym i Gaiku-Brzezowej w latach 1971–2005. Latem opady w Gaiku-Brzezowej były o około 20% wyższe, a zimą opady w Garlicy o ok. 25% niższe niż na pozostałych dwóch stacjach. Najwyższa średnia roczna suma opadów charakteryzowała stację w Gaiku: 747,5 mm (tab. 1). Największa zmienność charakteryzuje opady w Garlicy, szczególnie w miesiącach półrocza chłodnego (rys. 1). Najwyższe roczne sumy opadów zanotowano w 2001 r. w Garlicy (865,2 mm) i Krakowie (845,9 mm) i w 1974 r. w Gaiku (1178,7 mm), natomiast najniższe sumy wystąpiły wszędzie w 1993 r. (odpowiednio 446,1, 482 i 524,8 mm). Stwierdzono znaczne zróżnicowanie opadów z roku na rok i dużą nieregularność ich występowania oraz brak wyraźnej tendencji zmian (tab. 2, rys. 2). Średnia roczna liczba dni z opadem wyniosła 132 dni w Garlicy, 168 w Gaiku i 216,4 w Krakowie, ale w przypadku dni z sumą dobową ≥5 mm ich liczba dla Garlicy i Krakowa jest prawie taka sama, natomiast nieco wyższe wartości charakteryzują Gaik. Najwięcej dni z opadami mało wydajnymi jest w Krakowie, natomiast największa liczba dni z wysokimi sumami opadów charakteryzuje Gaik (tab. 3). Każda z rozpatrywanych stacji ma odrębne warunki opadowe: w Garlicy opady są najniższe i o największej zmienności, stacja miejska w Krakowie charakteryzuje się największą liczbą dni z dobową sumą opadów 1–5 mm, w Gaiku zaś roczne i miesięczne sumy opadów są zazwyczaj największe i występuje najwięcej dni z dobową sumą opadów powyżej 10 mm. Pogórze Wielickie ma znacznie korzystniejsze warunki opadowe niż pd. skłon Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej z uwagi na wyższe sumy miesięczne i roczne opadów oraz mniejszą ich zmienność.

EN

The paper presents temporal and spatial differentiation of monthly and annual sums of atmospheric precipitation at three stations located in Cracow’s surroundings along a longitudinal profile: Garlica Murowana (representing the Cracow- Częstochowa Upland), Cracow-Botanical Garden (in the Vistula river valley) and Gaik-Brzezowa (in the Wieliczka Foothills, a part of the Carpathian Foothills), in the years 1971-2005. In summer, the precipitation was by 20% higher in Gaik-Brzezowa and in winter by 25% lower in Garlica than at other two stations. The highest mean annual precipitation sum was characteristic for Gaik: 747.5 mm (Table 1). The largest variability is typical for the precipitation in Garlica, especially in cold half-year (Figure 1). The highest annual precipitation sums were noted in 2001 in Garlica (865.2 mm) and Cracow (845.9 mm) and in 1974 in Gaik (1178.7 mm), while the lowest annual sums occurred everywhere in 1993 (446.1, 482 and 524.8 mm, respectively). The precipitation sums show large inter-annual variability, high irregularity and lack of any clear tendency (Table 2, Figure 2). Mean annual number of days with precipitation reached 132 mm in Garlica, 168 mm in Gaik and 216.4 mm in Cracow but in case of the days with daily precipitation sum ≥5 mm their numbert for Garlica and Cracow is almost the same while a bit higher values can be found for Gaik. The highest number of days with low precipitation sums is characteristic for Cracow, while the highest number of days with high precipitation sums occurs in Gaik (Table 3). Each of the stations studied has distinguished precipitation conditions: Garlica is the driest point and with the highest precipitation variability, urban station in Cracow is characterised by the highest number of days with daily precipitation sum 1-5 mm, and in Gaik the annual and monthly precipitation sums are usually the highest and there is the highest number of days with daily precipitation sum above 10 mm. The Wieliczka Foothills has much better precipitation conditions for agriculture than the southern slope of the Cracow-Częstochowa Upland due to higher monthly and annual precipitation sums and their lower variability.

Słowa kluczowe

PL

okolice Krakowa; rzezba terenu; uzytkowanie terenu; zanieczyszczenia powietrza; opady atmosferyczne; suma opadow; liczba dni z opadami; lata 1971-2005

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2008
• Numer: 05
• Opis fizyczny: s.51-61,tab.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bokwa A.

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, ul.Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

autor

Skowera B.

Bibliografia

• German K. Środowisko przyrodnicze Krakowa i jego wpływ na warunki klimatyczne [w:] Klimat Krakowa w XX wieku, D. Matuszko (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 11–20, Kraków 2007.
• Kondracki J. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa 1988.
• Lewińska J. Opady atmosferyczne w Wielkim Krakowie. Prace PIHM, 91, s. 19–28, 1967.
• Matuszko D., Piotrowicz K., Twardosz R. Związki między zachmurzeniem, opadami i temperaturą powietrza w Krakowie w ostatnim stuleciu. Prace i Studia Geograficzne WGiSG UW, 29, s. 113–119, 2001,
• Morawska-Horawska M., Lewik P. Wpływ wysokości i ukształtowania terenu na zróżnicowanie warunków meteorologicznych w Krakowie [w:] Dynamika zmian środowiska geograficznego pod wpływem antropopresji, J. Lach (red.), Instytut Geografii Akademii Pedagogicznejw Krakowie, s. 85–94, 2003.
• Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B., Olecki Z. Stosunki bioklimatyczne Krakowa. Probl. Uzdr., 1–2, s. 143–151, 1984.
• Obrębska-Starklowa B., Olecki Z., Trepińska J. Uwarunkowania klimatyczne w aspekcie rozwoju terytorialnego i przemysłowego Krakowa [w:] Geografia, człowiek, gospodarka, B. Domański, A. Jackowski (red.). Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UniwersytetuJagiellońskiego, s. 232–242, 1997.
• Olechnowicz-Bobrowska B. Częstość dni z opadem w Polsce. Prace Geogr. IG PAN, 86, s. 1–75, 1970.
• Olechnowicz-Bobrowska B., Skowera B., Wojkowski J., Ziernicka-Wojtaszek A. Warunki opadowe na stacji agrometeorologicznej w Garlicy Murowanej. Acta Agrophys., 6 (2), 455–463, 2005.
• Twardosz R. Wpływ obszarów zurbanizowanych na liczbę dni z opadem śladowym na przykładzie Krakowa. Materiały Konferencji Naukowej „Metody badań wpływu czynników antropogenicznych na warunki klimatyczne i hydrologiczne w obszarach zurbanizowanych”,s. 175–183, Katowice 12–14.09.1996.