Inwentaryzacja źródeł i ocena poziomu zanieczyszczenia metalami ciężkimi osadów dennych rzeki Prądnik-Białucha w Krakowie, celem określenia potencjału ekologicznego

• Autorzy: Wardas M. , Aleksander-Kwaterczak U. , Lojan E. , Wozniak P. , Wolski L.

Warianty tytułu

EN

Inspection of sources and evaluation of the level of pollution with heavy metals of bottom sediments of the Pradnik-Bialucha river in Cracow, for the assessment of its ecological potential

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zgodnie z ustawą Prawo wodne, poprzez cieki naturalne, rozumie się rzeki, strugi, strumienie oraz inne wody, płynące w sposób ciągły lub okresowy, naturalnymi korytami (Dz.U. 2005.239.2019 (U)). Cieki zurbanizowane, wg Osmulskiej-Mróz [1990], to z kolei położone w granicach miasta i drenujące tereny miejskie strumienie i rzeczki. Ich średnie dzienne natężenie przepływu nie przekracza 1,5 m3/s, a maksymalny stosunek szerokości do głębokości jest równy 20:1. Cieki zurbanizowane, często o rozwiniętej małej retencji, ulegały i ulegają w przyspieszonym tempie zanikowi, wskutek intensywnej urbanizacji lub stają się otwartymi (ewentualnie częściowo przykrytymi) kanałami transportującymi zanieczyszczenia do większych odbiorników. Szczególnie w obrębie ich zlewni dochodzi do kumulacji metali ciężkich w osadach, co może być przyczyną, razem z procesami eutrofizacji i zasolenia, degradacji potencjału ekologicznego i zaniku wrażliwych osobników roślinności wodnej. Przykładem takiego cieku w Krakowie jest rzeka Prądnik-Białucha. W celu oceny jej jakości określono wskaźniki fizykochemiczne (pH, PEW i Eh) oraz zawartość metali ciężkich w wodzie, zawiesinie i osadach dennych. W wodzie określono także stężenie chlorków, siarczanów, azotanów i fosforanów. Wyniki odniesiono do normatywów obowiązujących w Polsce i Unii Europejskiej. Obszar koryta rzeki zinwentaryzowano pod względem obecności źródeł zanieczyszczenia i występowania (ilościowość i stopień wrażliwości na stresory) roślinności wodnej w warunkach ekologicznie trudnych.

EN

As natural river-courses, according to the Act on Water Law (Dz.U. 2005.239.2019 (U)), are recognized: rivers, streams, brooks or other waters, flowing continually or periodically, in their natural river-beds. Urbanized water–courses, in turn, constitute streams and brooks, of draining character, within city areas (Osmulska- Mróz, 1990). Their average daily rate of flow is not higher than 1,5 m3/s, and maximum ratio of breadth to depth equals 20:1. The urbanized water courses, often with developed small retention, as a consequence of urbanization, either disappear or become sewers (open or partly covered), transporting pollutions to the greater rivers or water regions. Within their catchments, particularly, takes place the accumulation of heavy metals in bottom sediments. The latter process combined with eutrophisation and increased salinity, causes degradation of ecological potential and extinction of sensitive species of water plants. The Prądnik–Białucha River is an example of such water-courses. In order to assess the quality of water, its pH, EC, Eh and heavy metal contents in water, water suspension matter and bottom sediments, have been determined. The concentration of anions: chloride, sulfate, nitrate and phosphate have also been analyzed. The results obtained were referred to the standards obligatory in Poland and in EU. The area of the river–bed has been inspected in terms of sources of pollution (quantities and sensitivity to stress makers) and occurring of water plants in conditions ecologically difficult.

Słowa kluczowe

PL

cieki wodne; cieki zurbanizowane; rzeka Pradnik-Bialucha; jakosc wody; zanieczyszczenia wod; zrodla zanieczyszczen; woda; wskazniki fizykochemiczne; wskazniki zanieczyszczen; chlorki; siarczany; azotany; fosforany; metale ciezkie; zawartosc metali ciezkich; osady denne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 4/3
• Opis fizyczny: s.161-169,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wardas M.

• Zakład Geologii Podstawowej i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza, al.Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Aleksander-Kwaterczak U.

autor

Lojan E.

autor

Wozniak P.

autor

Wolski L.

Bibliografia

• Bojakowska I., Sokołowska G. Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegląd Geologiczny Vol 46. Nr 1., Warszawa 1998, s. 49–254.
• Dz.U. 2004.32.284 (R)-uchylone. W sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód.
• Dz.U.2005.239.2019 (U). Prawo wodne.
• Irmer U. Bedeutung Von Hintergrundwatern fűr Qualitätsanforderung an Oberflächenwassern. IKSE – Workshop: Bewertung der Ergebnisse aus Elbeschadstofforschung, Geesthacht 1997, s. 36–40.
• Osmulska-Mróz B. Zasady kształtowania jakości wody w małych ciekach na terenach miejskich, w: Podstawy gospodarki wodno – ściekowej w miastach i osiedlach. Instytut Ochrony Środowiska, zeszyt 2, Warszawa 1990, s. 45–72.
• Raport o stanie środowiska naturalnego miasta Krakowa w latach 1994–1998. Stan aktualny i tendencje. UM Kraków, WIOŚ w Krakowie, Bibliotek Monitoringu Środowiska, Kraków 1999, s. 1–175.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Krakowa (z dnia 16 kwietnia 2003 r.). Prezydent Miasta Krakowa Prof. Jacek Majchrowski, Zastępca Prezydenta Miasta Krakowa Zbigniew Zuziak, Główny Architekt Miasta Prof. Andrzej Wyżykowski, Biuro Planowania Przestrzennego, Kraków 2003, www.bip.krakow.pl.