Functioning of a mixed colony of Formica sanguinea Latr. + F. polyctena Foerst. (Hymenoptera, Formicidae) with a surplus of slaves

• Autorzy: Czechowski W.

Warianty tytułu

PL

Funkcjonowanie mieszanego mrowiska Formica sanguinea Latr. + F. polyctena Foerst. (Hymenoptera, Formicidae) w warunkach nadmiaru niewolnic

RU

Funkcionirovanie smeshannogo muravejjnika Formica sanguinea Latr. + F. polyctena Foerst. (Hymenoptera, Formicidae) v uslovijakh izbytka rabov

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

About 230,000 pupae of Formica polyctena FOERST. workers were introduced into a monocalic colony of F. sanguinea Latr. The result was a mixed colony consisting up to 96% of slaves of the non-typical species. The reactions of F. sanguinea to this situation, the development of the mixed colony, division of labour within the colony and relations with a nearby (artificially founded) colony of F. polyctena were investigated. The experiment was carried out in Gorce (the Western Beskidy Mts.) in 1987.

PL

Eksperymenty przeprowadzono w r. 1987 w Ochotnicy Górnej przy okazji prac nad sztuczną kolonizacją mrówek z grupy Formica rufa L. w Gorcach (Beskidy Zachodnie). Do monokalicznego mrowiska F. sanguinea, liczącego ok. 8 tys. osobników, wprowadzono (partiami) przeszło 200 tys. poczwarek robotnic F. polyctena. Uzyskano mrowisko mieszane, złożone w 96% z niewolnic nietypowego gatunku. Badano reakcje F. sanguinea na tę sytuację, rozwój mieszanego mrowiska, podział pracy w jego obrębie oraz stosunki z pobliskim — sztucznie założonym, ale w pełni ustabilizowanym — mrowiskiem F. polyctena. Stwierdzono, że: 1. Robotnice F. polyctena potencjalnie są w pełni akceptowanymi niewolnicami w mrowiskach F. sanguinea. (Takie mieszane mrowiska zdarzają się oczywiście niezmiernie rzadko, gdyż w normalnych warunkach F. sanguinea ma znikome możliwości pozyskania poczwarek tego gatunku.) 2. Mrowisko F. sanguinea praktycznie jest w stanie przyjąć każdą liczbę poczwarek gatunku niewolniczego, nawet jeśli wiąże się to z koniecznością rozebrania własnego gniazda celem zabezpieczenia nie mieszczących się w nim obcych poczwarek. 3. W mieszanym mrowisku F. sanguinea + F. polyctena obowiązuje podział pracy między gospodarzy gniazda i niewolnice. Udziały każdego z gatunków w spełnianiu określonych czynności są różne od ich proporcji w składzie całego mrowiska. W warunkach dużej przewagi liczebnej niewolnic udziały te pozostają stałe, niezależnie od rosnącej dysproporcji między liczbą niewolnic i gospodarzy w mrowisku. 4. W sytuacji jw., udział F. sanguinea w określonej grupie funkcyjnej robotnic jest tym większy, im dana czynność jest bardziej związana z procederem pozyskiwania niewolnic (zbieranie dostarczonych poczwarek — 83%, zwiad — 52%, przenoszenie poczwarek i imagines podczas przeprowadzki — 22%, penetracja terenu - 16%, zbieranie spadzi — 7%, budowa gniazda — 2,5%). 5. Podczas konfliktu mieszanego mrowiska F. sanguinea + F. polyctena z mrowiskiem F. polyctena niewolnice walczą po stronie pasożyta (nawet, jeśli są genetycznie spokrewnione z konspecyficznym przeciwnikiem). Agresywność "wolnych" mrówek F. polyctena jest jednak wobec nich mniejsza niż wobec osobników F. sanguinea. 6. Obopólna agresywność robotnic F. polyctena z normalnego mrowiska i konspecyficznych im niewolnic F. sanguinea mieści się w granicach zmienności stopnia wzajemnej agresywności różnych poliginicznych mrowisk tego gatunku.

RU

Эксперименты были проведены в 1987 году в Охотнице-Гурной при случае искуственной колонизации муравьев из группы Formica rufa L. в Горцах (Западные Бескиды). В монокальный муравейник F. sanguinea, насчитывающий около 8 тыс. особей вселили (партиями) свыше 200 тыс. куколок рабочих F. polyctena. Таким образом получился смешанный муравейник, состоящий в 96% из рабов нетипичного вида. Исследовали при этом реакции F. sanguinea, развитие смешанного муравейника, разделение труда в его пределах и отношения с близьлежащим, искусственно созданным, но вполне стабильным муравейником F. polyctena. Констатировали, что: 1. Рабочие F. polyctena могут вполне акцептироваться рабами в муравейниках F. sanguinea. (Совершенно очевидно, что такого рода смешанные муравейники встречаются чрезвычайно редко, поскольку в нормальных условиях возможности F. sanguinea раздобыть куколки F. polyctena весьма малы). 2. Муравейник F. sanguinea может принять практически каждое количество куколок вида рабов, даже в том случае, если это связано с необходимостью разобрать собственное гнездо с челью обеспечения не помещающихся в нем куколок. 3. В смешанных муравейниках F. sanguinea + F. polyctena обязывает разделение труда между хозяевами гнезда и рабами. Участие каждого из видов в исполнении определенных функций не соответствуют их пропорциям в составе всего муравейника. В условиях значительного численного перевеса рабов эти соотношения остаются постоянными, независимо от возрастающей диспропорции между числом рабов и хозяевов в муравейнике. 4. В описанной ситуации участие F. sanguinea в группе несущей определенные функции тем выше чем более данная деятельность связана с промыслом рабов (собирание доставленных куколок — 83%, разведка — 52%, перенесение куколок и имаго во время переселения — 22%, проникновение на территорию — 16%, сбор пади — 7%, постройка гнезда — 2,5%). 5. Во время столкновений смешанного муравейника F. sanguinea + F. polyctena с муравейником F. polyctena рабы борятся по стороне хозяев (даже в случае генетического родства с конспецифическим противником). Однако агрессивность по отношению к ним „свободных" муравьев F. polyctena меньше, чем по отношению к особям F. Sanguinea. 6. Взаимная агрессивность рабочих F. polyctena из нормального муравейника и конспецифических им рабов F. sanguined находится в границах изменчивости степени взаимной агрессивности разных полигинных муравейников этого вида.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Annales Zoologici
• Rocznik: 1989-1990
• Tom: 43
• Numer: 01-07
• Opis fizyczny: p.103-126,fig.,ref.

Twórcy

autor

Czechowski W.

• Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences, Wilcza 64, 00-679 Warsaw, Poland

Bibliografia

• CZECHOWSKI W. 1975. Wyprawy rabunkowe Formica (Raptiformica) sanguinea LATR. (Hymenoptera, Formicidae). Prz. zool., Wrocław, 19: 33-43.
• CZECHOWSKI W. 1977. Recruitment signals and raids in slave-maker ants. Ann. zool., Warszawa, 34: 1- 26.
• CZECHOWSKI W. 1985. Competition between Myrmica laevinodis Nyl. and Lasius niger (L.) (Hymenoptera, Formicoidea). Ann. zool.. Warszawa, 39: 153-173.
• CZECHOWSKI W. 1989. Kolonizacja mrówki ćmawej (Formica polyctena Foerst.; Hymenoptera, Formicicidcie) w górnoreglowych drzewostanach świerkowych Gorczańskiego Parku Narodowego uszkodzonych żerem zasnui wysokogórskiej (Cephalcia falleni DALM.; Hymenoptera, Symphytaj). Wiad. entomol., Warszawa (in print).
• DLUSSKY G. M. 1967. Murav'i roda Formika (Hymenoptera, Formicidae, g. Formica). Izd. "Nauka", Moskva, 236 pp.
• DOBRZAŃSKA J., DOBRZAŃSKI J. 1962. Quelques observations sur les luttes entre diffćrentes espéce de fourmis. Acta Biol. exp., Warszawa, 22: 269-277.
• DOBRZAŃSKI J. 1965. Genesis of social parasitism among ants. Acta Biol, exp., Warszawa, 25: 59-71.
• DOBRZAŃSKI J., DOBRZAŃSKA J. 1975. Ethological studies in the ant Tetramorium caespitum MAYR. II. Interspecific relationships. Acta Neurobiol. exp., Warszawa, 35: 311-317.
• MABELIS A. A. 1979. Wood ant wars. The relationship between aggression and predation in the red wood ant (Formica polyctena FÖRST.). Nether. J. Zool., Leiden, 29 : 451-620.
• MABELIS A. 1984. Aggression in wood ants (Formica polyctena Foerst., Hymenoptera, Formicidae). Aggress. Behav., New York. N. Y., 10: 47-53.
• MARIKOVSKY P. I. 1963. The ants Formica sanguinea LATR., as pillagers of Formica rufa Lin. nests. Insectes soc., Paris, 10: 119-128.
• MARIKOVSKY P. I. 1967. Biologija murav'ja Formica sanguinea LATR. (Hymenoptera, Formicidae) v uslovijach Tjan'- Šanja, Ènt. Obozr., Moskva, 46: 81-91.
• PISARSKI В. 1973. Struktura społeczna Formica (С.) exsecta Nyl. (Hymenoptera: Formicidae) i jej wpływ na morfologię, ekologię i etologię gatunku. IZ PAN, Warszawa, 134 pp.
• PISARSKI В., VEPSÄLÄINEN K. 1984. Social dominance hierarchy as the basis of ant community structure. In: Proc. 27th Intern. Congr. Entomol., Hamburg.
• PISARSKI В., VEPSÄLÄINEN K. 1989. Competitive hierarchy in ant communities (Hymenoptera, Formicidae). Ann zool., Warszawa, 42: 321-329.
• SAKAGAMI S. F., HAYASHIDA K. 1962. Work efficiency in heterospecific ant groups composed of hosts and their labour parasites. Anim. Behav., London, 10: 96-104.
• SAVOLAINEN R., VEPSÄLÄINEN K. 1988. A competition hierarchy among boreal ants: impact on resource partitioning and community structure. Oikos, Copenhagen, 51: 135-155.
• STITZ H. 1914. Die Ameisen (Formicidae). In: Die Insecten Mitteleuropas insbesondere Deutschlands. II. Hymenopteren (ed. Chr. SCHRÖDER). Stuttgart, pp. 1 — 111.
• WHEELER М. W. 1910. Ants. Their structure, development and behaviour. Columbia Univ. Press, New York, 25 + 663 pp.
• WIŚNIEWSKI J. 1973. Badania nad przydatnością patentu PRL Nr 54123 w sprawie pobierania poczwarek z mrowisk. Pr. Kom. Nauk roln. leśn. Pozn. TPN, Poznań, 36: 247-250.