Przebieg i charakter zjawisk lodowych na wybranych odcinkach rzek przymorza o wysokim stopniu antropopresji na tle zmian klimatycznych zachodzących w strefie brzegowej Bałtyku

• Autorzy: Lukaszewicz J.T.

Warianty tytułu

EN

The course and the character of the ice phenomena in selected sections of Przymorze rivers with a high influence of anthropopressure in relation to the climate changes that occur in the coastal zone of the Baltic sea

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia charakterystykę częstości występowania oraz przebiegu i zmienności zjawisk lodowych na wybranych odcinkach rzek Przymorza, charakteryzujących się wysokim stopniem antropopresji. W pracy wzięto pod uwagę także zmienność form zjawisk lodowych występujących na rzekach, uwzględniając strukturę i rodzaj lodu, jaki występował w poszczególnych fazach zlodzenia tych rzek. Przy analizie zmienności zjawisk lodowych uwzględniono szereg czynników, m.in. położenie odcinka rzeki, na którym prowadzono obserwacje, przepływ wody w profilu rzecznym, zmienność temperatury wody w okresie zimowym i jej wpływ na liczbę dni ze zjawiskami lodowymi na rzekach oraz zmienność temperatury powietrza w okresie zimowym i chłodnym półroczu roku hydrologicznego, czyli główne czynniki warunkujące powstawanie zjawisk lodowych na rzekach. W pracy uwzględniono także przebieg cyrkulacji atmosferycznej, która warunkuje przebieg temperatury powietrza. Do opisania tych zmian wykorzystano wskaźnik oscylacji północnoatlantyckiej (NAO).

EN

The article presents the characteristics of the incidence and course and variability of the ice phenomena on selected sections of rivers in Przymorze which are influenced by a high level of human pressure. The study also includes the variability of forms of the ice phenomena occurring on the rivers taking into account the structure and the type of ice, which appeared in various phases of ice cover on rivers. When analyzing the variability of ice phenomena into account a number of factors; among other things, the location section of the river, which conducted the observations, the water flow in the profile of the river, the variability of water temperature in the winter and its impact on the number of days with the phenomena of ice on rivers and variability of air temperature during the winter and cool half of hydrological year, that the main factors conditioning the formation of ice phenomena on rivers. The work also included the course of the atmospheric circulation, which determines the course of the air temperature. To describe these changes, the indicator used the North Atlantic Oscillation.

Słowa kluczowe

PL

przymorze; strefa przybrzezna; pobrzeze Baltyku; rzeki; przeplyw wody; zjawiska lodowe; zlodzenia wod; pokrywa lodowa; temperatura wody; temperatura powietrza; zmiany klimatyczne

EN

coastal area; coastal zone; Baltic coastal zone; river; coastal river; water flow; ice phenomenon; ice cover; air temperature; water temperature; climate change

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Architectura
• Rocznik: 2017
• Tom: 16
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.93-113,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Lukaszewicz J.T.

• Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań

Bibliografia

• Allan, J. D. (1998). Ekologia wód płynących. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Babiński, Z. (1985). Hydromorfologiczne konsekwencje regulacji Wisły. Przegląd Geograficzny, 57(4), 471–486.
• Banach, M. (1994). Morfodynamika strefy brzegowej zbiornika Włocławek. Wrocław: Wydawnictwo PAN.
• Banach, M. (2007). O zachwianiu procesu ewolucji brzegów zbiornika Włocławek. Słupskie Prace Geograficzne, 3, 95–106.
• Baranowski, D. (2008a). Cechy dynamiczne klimatu Polski i ich wpływ na pole temperatury. Słupsk: Wydawnictwo Akademii Pomorskiej w Słupsku.
• Baranowski, D. (2008b). Warunki klimatyczne Ustki. Słupskie Prace Geograficzne, 5, 101–111.
• Braniecki, A. i Biegała, L. (1985). Charakterystyka przebiegu zlodzenia Wisły przed i po spiętrzeniu stopniem Włocławek. W W. Majewski (red.), Powódź zatorowa na Wiśle w rejonie Zbiornika Włocławek w zimnie 1982 r., Komitet Gospodarki Wodnej PAN, Seria Monografie (strony 50–67). Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne.
• Choiński, A., Ławniczak, A. i Ptak, M. (2013). Charakterystyka zlodzenia jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Badania Fizjograficzne, A, 63, 39–50.
• Cyberska, B. (1972). Zmiany w temperaturze i zlodzeniu rzek poniżej zbiorników retencyjnych. Gospodarka Wodna, 7, 244–250.
• Dobrowolski, A. B. (1923). Historia naturalna lodu. Warszawa: Wydawnictwo Kasy Pomocy im. J. Mianowskiego.
• Filipiak, J. (2004). Zmienność temperatury powietrza na Wybrzeżu i Pojezierzu Pomorskim w drugiej połowie XX w. Warszawa: Wydawnictwo IMGW.
• Gerstmannowa, E. i Zalewski, W. (2001). Plan ochrony Parku Krajobrazowego „Dolina Słupi” (PKDS) – synteza ustaleń. W E. Gerstmannowa (red.), Materiały do monografii przyrodniczej regionu gdańskiego. Tom 5. Park Krajobrazowy Dolina Słupi. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.
• Gerstmannowa, E., Florek, E. i Konarski, P. (2001). Walory i zagospodarowanie turystyczne parku „Dolina Słupi”. W E. Gerstmannowa (red.), Materiały do monografii przyrodniczej regionu gdańskiego. Tom. 5. Park Krajobrazowy Dolina Słupi. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.
• Girjatowicz, J. P., Świątek M. i Olechwir, T. (2002). Związki oscylacji północnoatlantyckiej z warunkami lodowymi polskiego wybrzeża. W A. Marsz, A. Styszyńska A. (red.), Oscylacja północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski (strony 191–203). Gdynia: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Morskiej.
• Gołek, J. (1957). Zjawiska lodowe na rzekach polskich. Prace Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego, 48. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacyjne.
• Gołek, J. (1964). Zlodzenie rzek polskich. Prace PIHM, 63. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacyjne.
• Gorączko, M. i Pawłowski, B. (2014). Przebieg zjawisk lodowych na Warcie w rejonie Uniejowa. Biuletyn Uniejowski, 3, 21–33.
• Grześ, M. (1991). Zatory i powodzie zatorowe na dolnej Wiśle – mechanizmy i warunki. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Grześ, M. (1999). Rola zjawisk lodowych w kształtowaniu koryta dolnej Wisły. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Nauki Matematyczno-Przyrodnicze, Geografia, 103, 113–128.
• Grześ, M. i Pawłowski, B. (2006). Metody identyfikacji zatorowych odcinków rzek. W P. Gierszewski i M. T. Karasiewicz (red.), Idee i praktyczny uniwersalizm geografii – Geografia Fizyczna (strony 94–98). Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Janc, E. i Krukowicz, A. (1987). Wyznaczanie stref zagrożenia powodziowego i zasady lokalizacji obiektów gospodarki narodowej w tych strefach. Informator Projektanta CBSiPBW „Hydroprojekt”, 3, 11–17.
• Kiciński, T. i Ciepielowski, A. (1975). Ochrona przed powodzią. Warszawa: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych.
• Kondracki, J. (2009). Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kornaś, M. (2014). Ice phenomena in the Warta River in Poznań in 1961–2010. Questiones Geographice, 33(1), 51–59.
• Kożuchowski, K. (2000). Pory roku w Polsce. Sezonowe zmiany w środowisku a wieloletnie tendencje klimatyczne. Łódź: Wydawnictwo Zakładu Dynamiki Środowiska i Bioklimatologii Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kożuchowski, K. (2011). Klimat Polski. Nowe spojrzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Lambor, J. (1948). Geneza lodu prądowego i jego pojawianie się na rzekach środkowoeuropejskich zlewiska Morza Bałtyckiego. Wiadomości Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej, I, 3, 213–244.
• Lambor, J. (1959). Zjawiska lodowe na śródlądowych drogach wodnych w Polsce. Prace i Studia Komitetu Gospodarki Wodnej, Prace Hydrologiczne, II, 1, 121–138.
• Majewski, W. (1985). Opory przepływu wywołane pokrywą lodową. W W. Majewski (red.), Powódź zatorowa na Wiśle w rejonie zbiornika „Włocławek” w zimie 1982 r. Komitet Gospodarki Wodnej PAN, Seria Monografie (strony 218–225). Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne.
• Majewski, W. (1987). Wpływ pokrywy lodowej na charakterystykę hydrauliczną zbiorników przepływowych na rzekach nizinnych na przykładzie zbiornika Włocławek. Gdańsk: Prace Instytutu Budownictwa Wodnego PAN.
• Majewski, W. (2009). Przepływy w korytach otwartych z uwzględnieniem zjawisk lodowych. Warszawa: IMGW.
• Marszelewski, W. i Skowron, R. (2006). Ice cover as and indicator of winter air temperature changes. Case study of the Polish Lowland lakes. Hydrological Sciences Journal, 51(2), 336–349. doi: 10.1623/hysj.51.2.336.
• Niedźwiedź, T. (2002). Relacje między NAO a wskaźnikiem cyrkulacji nad Polską. W A. Marsz i A. Styszyńska (red.), Oscylacja Północnego Atlantyku i jej rola w kształtowaniu zmienności warunków klimatycznych i hydrologicznych Polski (strony 87–97). Gdynia: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Morskiej.
• Okołowicz, W. i Martyn, D. (1984). Regiony klimatyczne. Atlas Geograficzny Polski. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych.
• Pasławski, Z. (1970). Wpływ zjawisk lodowych na przepływ rzeczny. Prace PIHM, 99, 3–40.
• Pawłowski, B. (2008a). Wieloletnia zmienność przebiegu zjawisk lodowych na Wiśle w Toruniu. Gospodarka Wodna, 2, 49–53.
• Pawłowski, B. (2008b). Zmienność geometrii koryta dolnej Wisły w okresie zlodzenia rzeki. Gospodarka Wodna, 7, 276–280.
• Pawłowski, B. i Sobota, I. (2012). Zlodzenie dolnej Wisły powyżej zapory we Włocławku zima 2011 r. Gospodarka Wodna, 2, 74–77.
• Romer, E. (1949). Regiony klimatyczne Polski. Wrocław: Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego.
• Sergeevich, K. M. (2009). The Influence of the river reservoirs of Belarus on hydrological river regime and channel operation processes in the downstream. УДК 556.53:627.8-33(476).
• Wiejaczka, Ł. (2011). Wpływ zbiornika wodnego „Klimkówka” na abiotyczne elementy środowiska w dolinie rzeki Ropy. Prace Geograficzne 229. Warszawa: IGiPZ PAN.
• Wokroj, J. (1954). Powodzie zatorowe i walka z nimi. Gospodarka Wodna, 4, 141–142.
• Woś, A. (1996). Zarys klimatu Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Woś, A. (1999). Klimat Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identyfikatory

DOI

10.22630/ASPA.2017.16.1.09