EN
A small fauna of Middle Pliocene Microvertebrates (Insectivora, Chiroptera, Rodentia: Mammalia) is described from the cave Mała (Jaskinia Mała) at Zelce Hill near Działoszyn (Northern Kraków-Wieluń Jurassic Upland in Central Poland). This mammalian fauna provides some analogies with the fauna of Early (Turolian, Pannonian or Pontian) or Middle Pliocene localities of Central and west Europe. Among the 18 species from the cave Mała, Epimeriones austriacus and parapodemus lugdunensis were not known previously in the Pliocene fauna of Poland. Amblycoptus topali is recorded here for the second time in Poland and for the third time in Central Europe. All forms described in the present paper are found in layers 4+5 of the cave Mała.
PL
W utworach krasowych, na wzgórzu Zelce koło Działoszyna (północna część Wyżyny Jury Krakowsko-Wieluńskiej) A. Szynkiewicz (1971a, b, 1977) odkrył w wapieniach wieku oksfordzkiego (jura) małą jaskinię z nienaruszonym namuliskiem, zawierającym drobne kości kręgowców (płazy, gady i ssaki). Zamieszczony w niniejszej pracy opis szczątków dotyczący ssaków ma charakter analizy wstępnej. W warstwie 4 + 5 namuliska stwierdzono obecność 6 gatunków owadożernych, 7 gatunków nietoperzy i 5 gatunków gryzoni. Zespół ten wykazuje bliskie analogie do zespołów wczesnego pliocenu (Pannonian, Pontian, Turolian) z Eichkogel i Kohfidisch (Austria), Dorn-Dürkheim (RFN), Devinska Nova Veš (Czechosłowacja), do środkowego pliocenu Osztramós 1, 7, 9, Csarnóta, Beremend (Węgry), Podlesie i Wężów 1 (Polska), jak również do zespołów późno plioceńskich lub wczesno plejstoceńskich (willafransz) z Eichstädt (RFN) i Betfia (Rumunia). Istnieją także pewne podobieństwa do zespołów zachodnio europejskich wieku wczesno plioceńskiego z La Grive-Saint-Alban, Lissieu, Lobrieu i Vieux-Collonges (Francja) oraz Los Mansuetos i Cervilente (Hiszpania). Z Polski bliskie zdają się być ponadto zespoły drobnych ssaków z Rębielic Królewskich (1, 2), Wężów 2 oraz ze starszej części osadów z Zamkowej Dolnej w Olsztynie koło Częstochowy. Drobne ssaki z dolnych warstw jaskini Małej zaliczyć można zatem do starszych zespołów plioceńskich. Na podstawie zawartych w namulisku płazów, gadów i ssaków (patrz opis namuliska p. 379-381) można wstępnie podać, że osady leżące powyżej warstw 7 + 9 są osadami wyraźnie młodszymi. Potwierdza to, niezależnie od innego charakteru fauny, istniejąca między warstwami 7 + 9 a 10 + 22 niezgodność erozyjna. Szczątki drobnych ssaków z jaskini Małej, jak się wydaje, pochodzą ze zrzutków drapieżnych ptaków, na co wskazywałby ich stan zachowania. Podobnie jak zespół nietoperzy, owadożerne i gryzonie są znakomitymi wskaźnikami paleoklimatycznymi i paleoekologicznymi. I tak, zarówno u tych pierwszych, jak i u drugich, brak jest z reguły typowych przedstawicieli areałów leśnych. Popielica i orzesznica występują dziś w zwartych kompleksach leśnych, lecz nie jest wykluczone, iż we wczesnym pliocenie i wcześniej, Gliridae mogły zajmować szersze areały, także i pozaleśne. Pozostałe gatunki gryzoni i większość lub wszystkie owadożerne z jaskini Małej są bez wątpienia mieszkańcami terenów otwartych (zapewne stepowych). Zestaw opisanych w pracy drobnych ssaków sugeruje klimat nieco cieplejszy niż obecnie, zbliżony do śródziemnomorskiego. Natomiast fauna z młodszych warstw (powyżej warstw 7 + 9) sugeruje klimat dość chłodny, zbliżony do klimatu typu środkowo-europejskiego. Jaskinia Mala jest obecnie drugim punktem występowania Amblycoptus topoli w Polsce, a trzecim w Europie, oraz pierwszym stanowiskiem Epimeriones austriacus i Parapodemus lugdunensis w pliocenie Polski.