Porównanie akarofauny (Acari) glebowej na gruntach porolnych i leśnych w początkowym etapie sukcesji leśnej

• Autorzy: Klimek A. , Kowalska A.

Warianty tytułu

EN

Forest comparison of soil mites (Acari) on post-arable land and land in the initial stage of forest succession

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przeprowadzono analizę zgrupowań roztoczy (Acari) glebowych – ze szczególnym uwzględnieniem mechowców (Oribatida) – na gruntach porolnych i leśnych w 5-letnich uprawach i 8-letnich młodnikach sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i brzozy brodawkowatej (Betula pendula Roth) w Borach Tucholskich. Próbki do badań akarologicznych pobierano w latach 2006 i 2009 – w każdym roku w 3 sezonach: wiosną (w połowie maja), latem (na początku sierpnia) i jesienią (w połowie października). W uprawach na zalesionym terenie porolnym stwierdzono niższe zagęszczenie roztoczy niż na odnowionym gruncie leśnym. W fazie młodnika na wszystkich stanowiskach liczebność omawianych stawonogów w porównaniu z uprawą wzrosła. Najliczniejszymi roztoczami były mechowce: na gruncie porolnym ich udział w zgrupowaniach wynosił od 63 do 81%, a na gruncie leśnym był nieco wyższy – 79-87%. Ogółem na badanym terenie stwierdzono występowanie 39 gatunków mechowców – 25 występowało na gruncie porolnym i 29 na leśnym. Różnorodność gatunkowa tych roztoczy w uprawie i młodniku w glebie leśnej była wyraźnie wyższa niż porolnej. Zalesienie terenu porolnego gatunkiem biocenotycznym, jakim jest brzoza, nie dało – w początkowym etapie sukcesji – spodziewanego efektu wzrostu różnorodności biologicznej. Najliczniejszymi mechowcami na badanym terenie, w zależności od wariantu doświadczenia, były: Tectocepheus velatus, Oppiella nova i Pergalumna nervosa.

EN

The analysis of gatherings for soil mites (Acari) – with special emphasis of oribatid mites (Oribatida) – on post-arable land and forest land in 5-year cultivations and 8-year young forest stands of Scots pine and silver birch in Bory Tucholskie forests has been presented in the paper. Soil samples for acarological research were taken in the years 2006 and 2009 – in three seasons for every year: springtime (in mid-May), in summer (the beginning of August) and in autumn (in mid-October). Cultivations on the ferested post-arable land were characterized by lower density of mites than on the restored forest land. The all stands in the young forest stage were characterized by increased abundance of these arthropods. Oribatid mites were the most numerous group: their share in gatherings on post-arable land ranged from 63 to 81%, and on forest land their share was slightly higher – 79-87%. Overall, 39 species of oribatid mites were found on the study area – 25 occurred on post-arable land and 29 on forest land. Species diversity of these mites in cultivation and in the forest soil of young forest stand was considerably higher than that on post-arable land. Aforestation of post-arable land with biocenotic species (which is silver birch) did not bring the expected effect of increased biodiversity in the initial stage of succession. The most numerous oribatid mites on the studied area – depending on the variant – were: Tectocepheus velatus, Oppiella nova and Pergalumna nervosa.

Słowa kluczowe

PL

grunty porolne; grunty lesne; uprawy lesne; sosna zwyczajna; Pinus sylvestris; brzoza brodawkowata; Betula pendula; gleby; roztocze glebowe; Acari; mechowce; Oribatida; zgrupowania zwierzat; zageszczenie zwierzat

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2013
• Numer: 3/II
• Opis fizyczny: s.47-57,fot.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Klimek A.

• katedra Zoologii i Kształtowania Krajobrazu, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, ul.Ks.A.Kordeckiego 20, 85-225 Bydgoszcz

autor

Kowalska A.

• katedra Zoologii i Kształtowania Krajobrazu, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, ul.Ks.A.Kordeckiego 20, 85-225 Bydgoszcz

Bibliografia

• Behan-Pelletier V.M. (2003). Acari and Collembola biodiversity in Canadian agricultural soils. Can. J. Soil Sci. 83, 279-288.
• Behan-Pelletier V.M. (1999). Oribatid mite biodiversity in agroecosystems: role of bioindication. Agric. Ecosyst. Environ. 74, 411-423.
• Berthet P., Gerard G. (1965). A statistical study of microdistribution of Oribatei (Acari) I. The distribution pattern. Oikos 16, 214-227.
• Gulvik M.E. (2007). Mites (Acari) as indicators of soil biodiversity and land use monitoring: a review. Pol. J. Ecol. 55(3), 415-440.
• Klimek A. (2000). Wpływ zanieczyszczeń emitowanych przez wybrane zakłady przemysłowe na roztocze (Acari) glebowe młodników sosnowych, ze szczególnym uwzględnieniem mechowców (Oribatida). Wyd. Uczln. ATR w Bydgoszczy, Rozprawy 99, 1-93.
• Klimek A., Pokora J. (2009). Roztocze (Acari) glebowe upraw sosnowych i brzozowych na gruntach leśnych oraz porolnych na siedlisku boru świeżego w Borach Tucholskich. W: Diagnozowanie stanu środowiska. Metody badawcze – prognozy. Kompleksowe badaniai ochrona środowiska naturalnego (red. J. Garbacz). BTN, Bydgoszcz, 95-103.
• Klimek A., Rolbiecki S. (2011). Wzrost sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i występowanie roztoczy (Acari) glebowych na rekultywowanym terenie popoligonowym w Nadleśnictwie Żołędowo. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 1, 249-262.
• Klimek A., Rolbiecki S., Długosz J. (2013a). Wybrane efekty rewitalizacji terenu popoligonowego w Nadleśnictwie Żołędowo. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich [w druku].
• Klimek A., Rolbiecki S., Długosz J., Stypczyńska Z. (2009a). Roślinność, wybrane właściwości gleby i roztocze (Acari) we wstępnej fazie sukcesji leśnej na rekultywowanym terenie popoligonowymBydgoszcz-Jachcice. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 5, 167-181.
• Klimek A., Rolbiecki S., Rolbiecki R. (2013b). Effect of irrigation and organic fertilization on oribatid mites (Acari, Oribatida) in forest nursery. Scientific Research and Essays Vol. 8(5), 227-237.
• Klimek A., Rolbiecki S., Rolbiecki R., Długosz J., Musiał M. (2013c). Wykorzystanie kompostowanego osadu ściekowego i ektopróchnicy leśnej do wzbogacania gleb w uprawie szkółkarskiejlipy drobnolistnej (Tilia cordata Mill.). Rocznik Ochrona Środowiska [w druku].
• Klimek A., Rolbiecki S., Rolbiecki R., Malczyk P. (2009b). Impact of chosen bare root nursery practices on white birch seedling quality and soil mites (Acari). Polish J. of Environ. Stud.Vol. 18, No. 6, 1013-1020.
• Klimek A., Seniczak S., Żelazna E., Dąbrowska B. (1991). Akarofauna (Acari) skarp osadników produktów odpadowych Janikowskich Zakładów Sodowych. Zesz. Nauk. ATR w Bydgoszczy,Zootechnika 22, 151-165.
• Luxton M. (1972). Studies on the oribatid mites of a Danish beech wood soil. I. Nutritional biology. Pedobiologia 12, 434-463.
• Magurran A.E. (1988). Ecological diversity and its measurement. London: Chapman & Hall. Organization for Economic Cooperation and Development [OECD] (2003). Consensus Documenton the Biology of European White Birch (Betula pendula Roth). ENV/JM/ MONO 28,Paris, 1-48.
• Ponge I.F. (1991). Succession of fungi and fauna during decomposition of needles in a small area of Scots pine litter. Plant Soil 138, 99-113.
• Remén C., Fransson P., Persson T. (2010). Population responses of oribatids and enchytraeids to ectomycorrhizal and saprotrophic fungi in plantesoil microcosms. Soil Biol. Biochem. 42,978-985.
• Renker C., Otto P., Schneider K., Zimdars B., Maraun M., Buscot F. (2005). Oribatid Mites as Potential Vectors for Soil Microfungi: Study of Mite-Associated Fungal Species. MicrobialEcology 50, 518-528.
• Rolbiecki S., Stypczyńska Z., Klimek A., Długosz J., Rolbiecki R. (2006). Roślinność i niektóre właściwości odłogowanej gleby piaszczystej uprzednio użytkowanej rolniczo w warunkachdeszczowania. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 2/1, 183-194.
• Rozwałka Z. (2003). Zasady hodowli lasu obowiązujące w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe. Bedoń: ORWLP.
• Ruf A., Beck L. (2005). The use of predatory soil mites in ecological soil classification and assessment concepts, with perspectives for oribatid mites. Ecotox. Environ. Safe. 62, 290-299.
• Schneider K., Renker C., Maraun M. (2005). Oribatid mite (Acari, Oribatida) feeding on ectomycorrhizal fungi. Mycorrhiza 16, 67-72.
• Setala H. (1995). Growth of birch and pine seedlings in relation to grazing by soil fauna on ectomycorrhizal fungi. Ecology 76(6), 1844-1851.
• Siepel H. (1994). Life – history tactics of soil microarthropods. Biol. Fertil. Soils 18, 263-278.
• Skubała P., Gulvik M. (2005). Pioneer oribatid mite communities (Acari: Oribatida) in natural (glacier foreland) and anthropogenic (post-industrial dumps) habitats. Pol. J. Ecol. 53, 105-111.
• Szujecki A. (1990). Ekologiczne aspekty odtwarzania ekosystemów leśnych na gruntach porolnych. Sylwan 3-12, 23-40.
• Szujecki A. (1996). Ekologiczne aspekty odtwarzania lasu na glebach porolnych. Prace IBL ser. B, 27, Warszawa, 47-55.
• Weigmann G., Kratz W. (1981). Die deutschen Hornmilbenarten und ihre ökologische Charakteristik. Zool. Beitr. 27, 459-489.
• Werner M.R., Dindal D.L. (1990). Effects of conversion to organic practices agricultural on soil biota. Am. J. Altern. Agric. 5, 24-32.