Stan populacji i biologia lęgowa bączka Ixobrychus minutus na stawach rybnych w Parku Krajobrazowym Lasy Janowskie

• Autorzy: Flis A.

Warianty tytułu

EN

Population status and breeding biology of litte bittern Ixobrychus minutus on the fishponds in Janowskie Forest Landscape Park (SE Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy opisano stan liczebny i zagęszczenie populacji lęgowej bączka Ixobrychus minutus (Linnaeus, 1766). Omówiono też wybrane aspekty dotyczące biologii lęgowej oraz czynniki siedliskowe decydujące o jego występowaniu. Badania prowadzono w latach 2010–2011 na 8 kompleksach stawów rybnych w Parku Krajobrazowym Lasy Janowskie w południowo-wschodniej Polsce. W PK Lasy Janowskie stwierdzono występowanie 10–13 par bączka jedynie na 2 kompleksach stawów rybnych (Stawy Małe i Stawy Duże) o łącznej powierzchni 200 ha. Zagęszczenie populacji bączka w 2011 roku na Stawach Małych wynosiło 2 pary/10 ha (12 par/60 ha), co jest wartością wysoką. Na uwagę zasługuje fakt odnalezienia 8 jednocześnie zajętych gniazd na jednym stawie o powierzchni 3,8 ha. Czynnikiem decydującym o występowaniu bączka był przybrzeżny pas wieloletniej trzciny pospolitej Phragmites australis. Wybór miejsca na założenie gniazda warunkowały: odpowiednia głębokość wody oraz szerokość trzcinowiska i wysokość trzcin. Gniazda były położone nad powierzchnią wody, często w równej odległości od brzegu i otwartej wody. Początek zniesień zależał od terminu przylotu ptaków z zimowisk oraz warunków panujących na terenach lęgowych. Okres znoszenia jaj trwał przez 2,5 miesiąca: pierwsze jaja samice zniosły 23 maja, a ostatni lęg rozpoczął się 7 sierpnia (n = 17). Średnia wielkość pełnego zniesienia wynosiła 5,8 ± 0,7 (5–7, n = 11), a sukces gniazdowy dla obu sezonów wyniósł 88,2% (n = 17).

EN

The paper presents some aspects of breeding biology and habitat factors determining the occurrence of little bittern Ixobrychus minutus (Linnaeus, 1766). The study was carried out in 8 fishpond complexes in the Janowskie Forests Landscape Park (south-eastern Poland) in 2010–2011. The discussed species is included in the Polish Red Data Book of Animals in VU category (vulnerable). The little bittern population in Poland is estimated at 700–800 pairs and the species belongs to a group of rare breeding birds. In the Janowskie Forests Landscape Park, 10–13 pairs of little bittern were confirmed in 2 fishpond complexes (Stawy Małe and Stawy Duże) with a total area of 200 ha. In 2011, the density of little bittern pairs in Stawy Małe was high and reached 2 pairs/10 ha (12 pairs/60 ha). Moreover, it is worthy of note that 8 nests were located on one pond with an area of 3.8 ha. The decisive factor for the occurrence of little bittern was a waterside belt of old common reed Phragmites australis. Nest-site selection was dependent on suitable width and height of the reed bed and water depth. Nests were located above the water surface at the same distance from the bank and open water. The beginning of the breeding season depended on the phenology of birds arrival from wintering areas and conditions on breeding grounds. The egg-laying period lasted for 2.5 months (23 May–7 August, n = 17) and the average clutch size was 5.8 ± 0.7 (5–7, n = 11). The nesting success in both study years was high and amounted to 88.2% (n = 17)

Słowa kluczowe

PL

ptaki; baczek; Ixobrychus minutus; populacje legowe; liczebnosc populacji; zageszczenie populacji; legi ptakow; sukces legowy; warunki siedliskowe; trzcina pospolita; Phragmites australis; stawy rybne; Park Krajobrazowy Lasy Janowskie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.96-105,rys.,fot.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Flis A.

• Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

Bibliografia

• Bauer K.M., Glutz von Blotzheim U.N. 1966. Handbuch der Vögel Mitteleuropas. Bd. 1. Akademische Verlagsgesellschaft, Frankfurt am Main.
• Betleja J. 2009. Bączek Ixobrychus minutus. W: Chylarecki R, Sikora A., Cenian Z. (red.). Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa: 109-112.
• BirdLife International 2004. Birds in Europe: population estimates, trends and Conservation status. BirdLife Conservation Series No. 12. BirdLife International, Cambridge.
• Boileau N., Barbier L. 1997. Étude sur la reproduction et suivi d’une population nicheuse de Blongios nain Ixobrychus minutus sur les étangs du Romelaére (Pas-de-Calais, Lrance) en 1996. Alauda 65 (4): 343-350.
• Caballero-Soler J. 1997. Fenología reproductiva, status y distribución del Avetorillo Común Ixobrychus minutus (Linnaeus 1766), en la región de Murcia. Oxyura 9: 53-83.
• Cempulik P. 1985. Wodno-blotne Non-Passeriformes na stawach rybnych Wielikąt (Górny Śląsk). ActaOrn. 21 (2): 115-134.
• Cempulik P. 1994. Bestandsentwicklung, Brutbiologie und Ökologie der Zwergdommel Ixobrychus minutus an Fisch- und Industrieteichen Oberschlesiens. Vogelwelt 115: 19-27.
• Cempulik R, Kupczyk M. 2001. Ixobrychus minutus (L., 1766) - Bączek. W: Głowaciński Z. (red.). Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa: 112-114.
• Cramp S., Simmons K.E.L. (red.) 1977. Handbook of the Birds of Europę, the Middle East and North Africa. The Birds of the Western Palearctic. Vol. 1: Ostrich to Ducks. Oxford Univ. Press, Oxford.
• Kupczyk M., Cempulik P. 2007. Bączek Ixobrychus minutus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.). Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 114-115.
• Kushlan J.A., Hancock J.A. 2005. The Herons. Oxford University Press, Oxford.
• Langley C.H. 1983. Biology of the Little Bittern (Ixobrychus minutus payesii) in the Southwestern Cape (South Africa). Ostrich 54 (2): 83-94.
• Morin C., Bommé S. 2006. Contribution méthodologique au suivi appliqué au Blongios nain Ixobrychus minutus en zone d’etangs. Alauda 74 (1): 143-150.
• Nieoczym M. 2007. Znaczenie stawów hodowlanych w Samoklęskach na Lubelszczyźnie w zachowaniu lokalnej różnorodności ptaków wodno-błotnych. Chrońmy Przyr. Ojcz. 63 (1): 83-97.
• Polak M. 2007. Nest-site selection and nest predation in the Great Bittern Botaurus stellaris population in eastern Poland. Ardea 95 (1): 31-38.
• Sokołowski J. 1972. Ptaki ziem polskich. Tom II. PWN, Warszawa.
• Szlivka A. 1958. The little bittern breeding in a colony. Aquila 65: 339.
• Taczanowski W. 1882. Ptaki krajowe. Tom II. PAU, Kraków.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wroclaw.
• Tucker G.M., Heath M.F., Tomiałojć L., Grimmet R.F.A. (red.) 1994. Birds in Europe: Their conservation status. BirdLife Conservation Series No. 3. BirdLife International, Cambridge.
• Voisin C. 1991. The Herons of Europe. T. 8t A.D. Poyser, London.
• Wediuk A. (red.) 2005. Lasy Janowskie. Nadleśnictwo Janów Lubelski. Leśny Kompleks Promocyjny - Lasy Janowskie, Janów Lubelski.
• Wiehle D., Wilk T., Faber M., Betleja J., Malczyk P. 2002. Awifauna doliny górnej Wisły - część 1. Ptaki Ziemi Oświęcimsko-Zatorskiej. Not. Orn. 43: 227-253.
• Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.) 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.