Polichlorowane bifenyle we frakcjach ziaren pszenicy różnych odmian oraz w wybranym pieczywie

• Autorzy: Brandt E. , Pietrzak-Fiecko R. , Smoczynski S. S.

Warianty tytułu

EN

Polychlorinated biphenyls in fractions of wheat grains and in selected bakery products

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprowadzenie. Polichlorowane bifenyle (PCBs) to grupa syntetycznych, aromatycznych związków chemicznych rozpowszechnionych w środowisku w wyniku uprzemysłowienia. Szerokie stosowanie tych związków w przeszłości spowodowało ich rozprzestrzenienie się we wszystkich elementach środowiska. Lipofilny charakter PCBs powoduje ich kumulację w organizmach żywych, co w organizmach ludzi może wywoływać szkodliwe działanie. Cel badań. Celem badań było określenie zawartości PCBs w wybranych odmianach pszenicy i w wybranym pieczywie, a także ocena zależności pomiędzy wielkością ziaren badanych odmian pszenicy a zawartością polichlorowanych bifenyli. Porównano także stężenia PCBs w ziarnach zbóż i w badanym pieczywie. Materiał i metoda. Zawartość PCBs określono w różnych wielkościach ziaren odmian pszenicy: Opatka, Zyta, Elena i Almari. Badaniem objęto również dwa rodzaje chleba pszennego. PCBs z frakcji tłuszczowej oznaczono po ekstrakcji chlorowanych węglowodorów n-heksanem po uprzedniej hydrolizie tłuszczu kwasem siarkowym. Oznaczanie wykonywano metodą chromatografii gazowej przy użyciu chromatografu PU 4600 Unicam z detektorem wychwytu elektronów. Wyniki. Stwierdzono duże wahania poziomów PCBs między wielkościami ziaren pszenicy. W odmianie Opatka wraz ze wzrostem wielkości ziarna stwierdzano zwiększenie zawartości wszystkich badanych kongenerów PCBs. Najniższą zawartość PCBs stwierdzono w ziarnach najmniejszych (0,0090 mg/kg tł.), a najwyższą w ziarnach największych (0,0264 mg/ kg tł.). W odmianie pszenicy Zyta zawartość PCBs była także najniższa w ziarnach najmniejszych, jednak różnice te nie były istotne statystycznie. W odmianie Elena stwierdzono wzrost zawartości PCBs wraz z wzrostem wielkości ziarniaków. Na podstawie współczynnika determinacji określono, iż stężenie PCBs w 24% zależy od wielkości ziarniaków. Najwyższe stężenie PCBs - 0,0366 mg/kg tłuszczu stwierdzono we frakcji największych ziaren zbóż, jednak różnice te nie były istotne statystycznie między badanymi frakcjami. Podobne tendencje zaobserwowano w odmianie pszenicy Almari. W chlebie pszennym zawartości PCBs były niższe niż we wszystkich badanych odmianach pszenicy. Wnioski. Najwyższą zawartość PCBs stwierdzono we frakcji 2,8×25 mm ziarna wszystkich odmian pszenicy. Istniała tendencja do obniżenia poziomu tych związków wraz ze zmniejszaniem wielkości ziarna. Nie wykazano wpływu klasy jakościowej odmian na zawartość PCBs. Stwierdzono statystycznie istotne różnice (a = 0,05) w zawartości PCBs między odmianami pszenicy w obrębie jednej wielkości frakcji. Zawartości PCBs w chlebie pszennym były na poziomie niższym niż we wszystkich badanych odmianach pszenicy, co mogło wynikać ze stosowania pszenicy z terenów o niskim zanieczyszczeniu PCBs. Niewiele wyższe stężenia PCBs stwierdzono w pieczywie pszennym razowym, co mogło być spowodowane ich kumulacją w dodawanych otrębach, które z uwagi na wyższą zawartość tłuszczu, przyczyniają się do wyższych stężeń PCBs w pieczywie.

EN

Background. Polychlorinated biphenyls (PCBs) form a group of synthetic aromatic chemical compounds, commonly occurring in the environment as a result of industrialisation. Despite the ban on PCBs production, their wide application in the past resulted in their common occurrence in all elements of the environment. The lipophilic nature of the compounds resulting in their accumulation in live organisms and in the human body may trigger many harmful effects. Objective. The aim of this study was to determine the PCBs content in the selected species of wheat and in bakery products. The studies aiming at confirming possible correlation between the size of the grain of the selected species of wheat and the content of polychlorinated biphenyls were presented in this paper. Moreover, PCBs concentration in cereals’ grains and in bread was compared. Material and method. The PCBs content was defined in different sizes of grains species of wheat i.e. Opatka, Zyta, Elena and Almari. The study included also two kinds of wheat bread. PCBs were determined after the extraction with n-hexane followed by sulphuric acid hydrolysis. Gas chromatography analysis was conducted on a PU 4600 Unicam apparatus with an electron capture detector. Results. The large variations in PCBs content depending on the grain size were confirmed. In the Opatka species the increase in the content of all determined congeners and the size of grain was confirmed. The lowest PCBs concentrations were in smallest grains (0,0090 mg/kg of fat), and the highest in the largest grains (0,0264 mg/kg of fat). In Zyta species PCBs content was also lowest in the smallest grains, however these results were not statistically significant. In the Elena species the increase in the PCBs content together with the increase in the grain size was confirmed. Basing on the determination coefficient it was found that the concentration of PCBs depends on the size of grains in 24%. The highest concentration of PCBs (0,0366 mg/kg of fat) was found in the largest grains, however differences between the examined fractions were not statistically significant. Similar tendencies were observed in Almari species. PCBs content in wheat bread was on lower level than in all of the examined species. Conclusions. It was confirmed that fraction 2,8×25 mm of all species of wheat grain had the highest PCBs content. The tendency to decrease of PCBs content with the decrease of the grain in size was observed. The relation between qualitative class of species and PCBs content was not confirmed. There were statistically significant differences in the PCBs concentrations between the wheat species within one size fraction. The results of PCBs content in wheat bread were lower than in all examined species of wheat. One can assume that for the production of bread collected for the study, the wheat originating from areas with low PCBs contamination was used. Somewhat higher PCBs content was observed in the wheat bread with bran added, probably due to higher PCBs accumulation in the bran, which contain higher fat and contribute therefore to the overall PCBs in the bran containing bread.

Słowa kluczowe

PL

zboza chlebowe; odmiany roslin; pszenica Opatka; frakcje ziarniakow; polichlorowane bifenyle; zwiazki chemiczne; pieczywo; pszenica Zyta; pszenica Elena; pszenica Almari; ziarno

EN

cereal; plant cultivar; Opatka cultivar; wheat; grain fraction; polychlorinated biphenyl; chemical compound; bread; Zyta cultivar; Elena cultivar; Almari cultivar; grain

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
• Rocznik: 2012
• Tom: 63
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.31-36,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Brandt E.

• Katedra Towaroznawstwa i Badań Żywności, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, ul.Oczapowskiego 2, 10-919 Olsztyn

autor

Pietrzak-Fiecko R.

• Katedra Towaroznawstwa i Badań Żywności, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, ul.Oczapowskiego 2, 10-919 Olsztyn

autor

Smoczynski S. S.

• Katedra Towaroznawstwa i Badań Żywności, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, ul.Oczapowskiego 2, 10-919 Olsztyn

Bibliografia

• 1. Arnich N., Tard A., Leblanc J.C., Le Bizec B, Narbonne J.F., Maximilien R.: Dietary intake of non-dioxin-like PCBs (NDL-PCBs) in France, impact of maximum levels in some foodstuffs. Regul. Toxicol. Pharmacol. 2009, 54, 287–293.
• 2. Brandt E., Borejszo Z., Smoczyńska K., Radzymińska M., Dymkowska-Malesa M., Smoczyński S.S.: Frakcje ziaren pszenicy różnych odmian – jako punkt krytyczny w systemie zapewnienia jakości zdrowotnej uwarunkowanej zawartością γ-HCH i DDT. Towaroznawcze Problemy Jakości 2005, 4(5), 67-76.
• 3. Ceglińska A., Dubicka A.: Wykorzystanie wybranych zbóż w produkcji piekarskiej. Przegląd Zbożowo-Młynarski 2009, 53, (12), 9-10.
• 4. Czaplicki E., Podgórska B., Stobiecki S.: Substancje organiczne trwale skażające środowisko- POP’s. Ochr. Rośl. 1998, 9, 3-5.
• 5. Cozel A., Obiedziński M. W.: Występowanie pozostałości wybranych pestycydów chloroorganicznych (DDT) oraz polichlorowanych bifenyli (PCB) w olejach roślinnych dostępnych na rynku polskim w latach 1996-1998. Tłuszcze Jadalne 2000, 35, 3-4.
• 6. Czech A., Krauz M., Truchliński J.: Ksenobiotyki w żywności i żywieniu. Przegl. Hodowlany 2008, 5, 6-8.
• 7. Czembor H.: Kierunki hodowli zbóż w Polsce. Wieś jutra 1999, 6 (11), 20-21.
• 8. Davis D. L., Axelrod D., Bailey L., Gaynor M., Sasco A. J.: Rethinking breast cancer risk and the environment: the case for the precautionary principle. Environ. Health. Perspect. 1998, 106, 523-529.
• 9. Donato F., Magoni M., Bergonzi R., Scarcella C., Indelicato A., Carasi S., Apostoli P.: Exposure to polychlorinated biphenyls In residents near a chemical faktory on Italy: The food chain as main source of contamination. Chemosphere 2006, 64, 1562-1572.
• 10. Falandysz J.: Ocena narażenia środowiskowego na trwałe i toksyczne związki halogenoorganiczne. Roczn. PZH 1996, 47 (1), 41-57.
• 11. Falandysz J.: Oszacowanie wielkości spożycia polichlorowanych dwufenyli w Polsce. Roczn. PZH 1998, 49 (5), 366-373.
• 12. Gąsiorowski H.: Aspekty żywieniowe pszenicy i jej przetworów Część 2 Wartość odżywcza przetworów zbożowych. Przegląd zbożowo-młynarski 2003, (7), 10-11.
• 13. Góralczyk K., Struciński P.: Kumulacja persystentnych związków chloroorganicznych na poszczególnych poziomach piramidy troficznej. Ekol. Techn. 1996, 1, 14-18.
• 14. Ludwicki J.K., Góralczyk K., Czaja K., Struciński P.: Oznaczanie pozostałości insektycydów chloroorganicznych i polichlorowanych bifenyli w środkach spożywczych metodą chromatografii gazowej. Wydawnictwa Metodyczne PZH, Warszawa 1996.
• 15. Łozowicka B.: Zanieczyszczenia chemiczne w żywności pochodzenia roślinnego. Progress In Plant Protection/Postępy w ochronie roślin 2009, 49, 4.
• 16. Mały Rocznik Statystyczny 2009. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2010.
• 17. Michna W.: Raport z badań monitoringowych nad jakością gleb, roślin, produktów rolniczych i spożywczych w 1996 roku. Bibl. Monitoringu Środowiska, Warszawa 1996.
• 18. Obiedziński M.W., Bartnikowska E.: Skażenia żywności pochodzenia zwierzęcego dioksynami a zagrożenie konsumenta. Przem. Spoż. 2000, 1, 44-47.
• 19. Polder A., Savinova T.N., TkachevA., Løken K.B., Odland J.O., Skaare J.U.: Levels and patterns of Persistent Organic Pollutants (POPS) in selected food items from Northwest Russia (1998–2002) and implications for dietary exposure. Sci. Total Environ. 2010, 408, 5352–5361.
• 20. Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy dla niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych Dz.U.UE.L.06.364.5
• 21. Sadowska A., Obidorska G., Rumowska M.: Ekotoksykologia. Toksyczne czynniki środowiskowe i metody ich wykrywania. SGGW, Warszawa 2000.
• 22. Starek A.: Polichlorowane bifenyle – toksykologia - ryzyko zdrowotne. Roczn. PZH 2001, 52 (3), 187-201.
• 23. Tietz U., Koball G., Mrowietz E.: Metale ciężkie i pozostałości środków ochrony roślin w zbożach chlebowych z nowych krajów związkowych w Niemczech. Przegl. Zboż. Młyn.1994, 38 (12), 15 - 17.
• 24. Thao V.D., Kawano M., Tatsukawa R.: Persistent organochlorine residues in soils from tropical and sub – tropical Asian countries. Environ. Pollut. 1993, 81, 61-71.
• 25. Vaz R.: Average Swedish dietary intakes of organochlorine contaminants via foods of animal origin and their relation to levels in human milk, 1975-90. Food Addit. Contam. 1995, 12, 559-566.
• 26. Vidaeff A.C., Sever L.E.: In utero exposure to environmental estrogens and male reproductive health: a systematic review of biological and epidemiologic evidence. Reprod Toxicol, 2005, 1: 5-20.
• 27. Zuccato E., Grassi P., Davoli E., Valdicelli L., Wood D., Reitano G., Fanelli R.: PCB concentrations in some foods from four European countries. Food Chem. Toxicol. 2008, 46, 1062-1067.