Stan zachowania stanowiska mchów z rodzaju parzęchlin Meesia nad Toporowym Stawem Wyżnim w Tatrzańskim Parku Narodowym

• Autorzy: Stebel A. , Perzanowska J.

Warianty tytułu

EN

The preservation state of the sites with mosses of the Meesia genus on the Toporowy Staw Wyżni tarn in the Tatra National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca przedstawia wyniki badań nad stanem zachowania populacji dwóch chronionych i zagrożonych gatunków mchów związanych z roślinnością torfowiskową – parzęchlinu długoszczecinowego Meesia longiseta Hedw. i parzęchlinu trójrzędowego M. triquetra (Jolycl) Ångstr. – na stanowisku nad Toporowym Stawem Wyżnim w Tatrach. Kontrola stanowiska w 2009 roku potwierdziła występowanie parzęchlinu trójrzędowego, nie odnaleziono natomiast parzęchlinu długoszczecinowego. Było to jedyne miejsce występowania tego mchu w Karpatach i jedyne odnalezione w Polsce w II połowie XX wieku. Nie wiadomo dokładnie, co mogło przyczynić się do wyginięcia parzęchlinu długoszczecinowego. Prawdopodobnie była to zmiana parametrów fizykochemicznych siedliska, zmiany sukcesyjne na torfowisku lub wzrost ocienienia przez otaczający torfowisko bór świerkowy. Również populacja parzęchlinu trójrzędowego zmniejszyła znacznie areał swojego występowania. Wydaje się, że omawiany gatunek ustępuje przede wszystkim wskutek sukcesji. Ochrona stanowiska powinna mieć charakter czynny. Postuluje się wykonywanie takich zabiegów, jak częściowe odlesianie brzegów stawu i młaki oraz koszenie warstwy roślinności zielnej na torfowisku

EN

In Poland, the genus Meesia Hedw. comprises 4 species, 3 of which occur in the Carpathians. Two of them, Meesia longiseta and M. triquetra are extremely rare there, whereas Meesia uliginiosa grows quite frequently at higher altitudes in the Tatras. In the middle of the 20th century, the occurrence sites of Meesia longiseta and M. triquetra were found on the shore of the Toporowy Staw Wyżni, which is an interesting, vanishing tarn surrounded by an extensive zone of bog vegetation. Since that time, there has been no information about the occurrence of these species, except for M. triquetra in the mid 1980s. In 2009 field investigations were carried out within the area of Toporowy Staw Wyżni. As a result, two small subpopulations of M. triquetra were found. Their phytosociological characteristics are presented in relevés published in the text above. Unfortunately, despite the intensive search in this area, the occurrence site of Meesia longiseta was not confirmed. The reason of its disappearance could be a change in physiochemical parameters of the environment, but also succession of the peat-bog surrounding the tarn, or increased shading by the growing Picea abies forest. The last parameter could play an important role, because M. longiseta is highly heliophilous species. On the other hand, it is possible that the extensive collection of herbarium specimens has influenced the growth of population and resulted in its extinction. After the investigations it seems that the population of Messia triquetra is also vanishing in this area. Considering the fact that this relict species is very rare in the Carpathians, the site of Meesia triquetra on the shore of the Toporowy Staw Wyżni should be monitored and actively protected. The protection of the site should be implement through partial deforestation of the peat-bog peripheries and mowing of its herb layer

Słowa kluczowe

PL

mchy; parzechlin; Meesia; gatunki zagrozone; gatunki chronione; parzechlin dlugoszczecinowy; parzechlin trojrzedowy; Meesia longiseta; Meesia triquetra; stanowiska; stan zachowania; Stawy Toporowe; Toporowy Staw Wyzni; Tatrzanski Park Narodowy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2011
• Tom: 67
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.542-546,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Stebel A.

• Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ul.Ostrogórska 30, 41-200 Sosnowiec

autor

Perzanowska J.

Bibliografia

• Cykowska B. 2008. A contribution to the bryoflora of the subnival belt in the Polish Tatra Mountains. W: Stebel A., Ochyra R. (red.). Bryophytes of the Polish Carpathians. Sorus, Poznań: 185-200.
• Ellenberg H., Weber H.E., Düll R., Wirth V, Werner W, Paulissen D. 1992. Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobot. 18 (2): 5-258.
• Kubinská A., Janovicová K., Šoltés R. 2001. Aktualizovaný zoznam pečeňoviek, rožtekov a machov Slovenska. Bryonora 28: 4-10.
• Kuc M. 1958. Bryological records from the Polish Tatra Mountains. Rev. Bryologique et Lichénologique Nouvelle Série 25: 31-37.
• Kučera J., Váňa J. 2005. Seznam a červený seznam mechorostů České republiky. Příroda 23: 1-104.
• Lisowski S. 1965. Bryotheca polonica. Fasc. LXXI. Nr 1801-1825. Mchy Tatr. Posnaniae, Acad. Sci. Pol.: 1-9.
• Lisowski S. 1966. Matériaux bryologiques des Tatras. Bull. Soc. Amis. Sci. Lettr. Poznań Sér. D 6: 123-146.
• Meinunger L., Schröder W 2007. Verbreitungsatlas der Moose Deutschlands. Bd. 3. Verlag der Regensburgischen Botanischen Gesellschaft, Regensburg.
• Ochyra R., Szmajda P, Bednarek H., Bocheński W 1988a. M. 388. Meesia longiseta Hedw. W: Tobolewski Z., Wojterski T. (red.). Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce. Ser. V. Mchy (Musci). 3: 17-19 + 1 mapa. PWN, Warszawa-Poznań.
• Ochyra R., Szmajda P, Bednarek H., Bocheński W. 1988b. M. 389. Meesia triquetra (Richt.) Aongstr. W: Tobolewski Z., Wojterski T. (red.). Atlas rozmieszczenia roślin zarodnikowych w Polsce. Ser. V. Mchy (Musci). 3: 21-26 + 1 mapa. PWN, Warszawa-Poznań.
• Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168, poz. 1764.
• Rusińska A. 1981. Mchy Pojezierza Kartuskiego. Pr. Kom. Biol. Pozn. TPN 59: 1-155.
• Schumacker R., Martiny P (we współpr. z R. Dull, T Hallingbäck, N. Hodgetts, C. Sérgio, N. Stewart, E. Urmi, J. Váňa). 1995. Threatened bryophytes in Europe including Macaronesia. W: European Committee for Conservation of Bryophytes (red.). Red Data Book of European bryophytes. Część. 2. Trondheim: 29-193.
• Söderström L. 1992. Invasions and range expansions and contractions of bryophytes. W: Bates J.W, Farmer A.M. (red.). Bryophytes and lichens in a changing environment. Oxford University Press, Oxford: 131-158.
• Stebel A. 1998. Mszaki województwa katowickiego - stan poznania, zagrożenia i ochrona. Mat. i Oprac. 1: 1-106. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.
• Stebel A. 2006. The mosses of the Beskidy Zachodnie as a paradigm of biological and environmental changes in the flora of the Polish Western Carpathians. Wyd. Sorus, Katowice-Poznań.
• Váňa J. 2006. Rozšíření druhů rodů Amblyodon PBeauv. a Meesia Hedw. v České republice. Bryonora 28: 10-18.
• Żarnowiec J., Stebel A., Ochyra R. 2004. Threatened moss species in the Polish Carpathians in the light of a new Red-list of mosses in Poland. W: Stebel A., Ochyra R. (red.). Bryological studies in the Western Carpathians. Sorus, Poznań: 9-28.