Zmiany klimatycznego bilansu wodnego w okresie wegetacji ziemniaka w regionie północnego Mazowsza w latach 1973-2012

• Autorzy: Wierzbicka A.

Warianty tytułu

EN

Changes in climatic water balance for the potato growing season of north Mazovia region in the years 1973-2012

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań była analiza zmian wartości klimatycznego bilansu wodnego P–Eo (gdzie: P – opady atmosferyczne, Eo – ewapotranspiracja) w sezonie wegetacji ziemniaka w regionie północnego Mazowsza, w okresie 40 lat, z zaznaczeniem tendencji zmian bilansu w czasie oraz sklasyfikowanie lat pod względem niedoboru lub nadmiaru opadów. Przeciętny bilans wodny w sezonie wegetacyjnym ziemniaka (IV–IX) wynosił –50,4 mm. Największymi ujemnymi wartościami P–Eo wyróżniły się miesiące maj (–22,3 mm) oraz kwiecień (–21,2 mm). Najbardziej niekorzystne pod względem niedoborów wody (–280 do –200 mm) dla wegetacji ziemniaka były lata w kolejności malejącego niedoboru wody: 2003, 2002, 1988, 1983 i 2000, a pod względem nadmiaru (119 do 280 mm) lata: 2007, 2011, 1980, 2010, 1977 uszeregowane w kolejności wzrastającego nadmiaru. Ze względu na poziom opadów wyodrębniono 7 klas dla warunków wegetacji: bardzo suche, suche, umiarkowanie suche, normalne, umiarkowanie wilgotne, mokre i bardzo mokre. Analiza regresji P–Eo wykazała tendencję zmniejszania się niedoboru wody w latach 1973–2012, ale ryzyko wystąpienia roku bardzo suchego jest dwa razy większe (12,5%) niż bardzo mokrego (5%).

EN

Aim of the study was to evaluate changes in values of climatic water balance P–Eo (where P – precipitation, Eo – evapotranspiration) in potato growing season in the northern Mazovia region, during 40 years, with an indication of trends over time and the balance water classification of the years in terms of deficiency or excess rainfall. Evaporation (Eo) was calculated according to the formula: Eo⁼d¯√v¯ ⁺ 4T (where: d¯ – average decade saturation vapour pressure deficit [hPa], ν – average decade wind speed [m·s⁻¹], T – decade sum of total radiation [kcal·cm⁻²]). The average value of P–Eo in the potato growing season (April–September) was: –50.4 mm. The analysis of variance for the climatic water balance, P–Eo calculated using Tukey’s test at α = 0.05 in Anova statistical program. The analysis showed a significant effect of years and months, and interaction between years and months for the climatic water balance.The largest negative values of P–Eo distinguished themselves the months of May (–22.3 mm) and April (–21.2 mm) and the most dry decades in Mazovia are the third of April (–9.8 mm) and the first of May (–8.1 mm). It is interesting that, according to the Climate Atlas of the years 1951 to 1980 that June was regarded as the driest month in this region. In the years 1951–1980 climatic water balance in June was –30 mm, which distinguishes it significantly from –0.7 mm, the values characterizing this month in the years 1973–2012. Due to the level of rainfall identifies 7 classes for vegetation conditions: very dry, dry, moderately dry, normal, moderately moist, wet and very wet. In the 40 years of research: 5 years was considered as very dry, 19 years for dry to moderately dry, five years for the wet and very wet, and only 11 years as sufficient for growing potatoes. The most unfavorable in terms of water scarcity (–280 to –200 mm) for growing potatoes were the years in order of decreasing water scarcity: 2003, 2002, 1988, 1983 and 2000 and in terms of excess (119 to 280 mm) years in order of increasing excess: 2007, 2011, 1980, 2010, 1977. Regression analysis of climatic water balance (P-Eo) showed a decreasing trend of water scarcity in the years 1973–2012, however, the risk of a very dry year is two times higher (12.5)% than the very wet (5%).

Słowa kluczowe

PL

ziemniaki; sezon wegetacyjny; klimatyczny bilans wodny; Mazowsze Polnocne; lata 1973-2012

EN

potato; vegetation season; climatic water balance; Mazovia region; 1973-2012 period

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2014
• Tom: 576
• Opis fizyczny: s.207-215,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wierzbicka A.

• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy, Oddział w Jadwisinie

Bibliografia

• Allen R.G., Pereira L.S., Raes D., Smith M., 1998. Crop evapotranspiration. Guidelines for computing crop water requirements. Irrig. Drain. Paper. 56.
• Bombik A., 1998. Studia nad prognozowaniem plonów ziemniaka. Fragm. Agron. 3, 4–57.
• Dzieżyc J., Nowak L., Panek K., 1987. Dekadowe wskaźniki potrzeb opadowych roślin uprawnych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 314, 11–33.
• Gąsiorek E., Grzędziel M., Musiał E., Rojek M., 2012. Porównanie wskaźnika standaryzowanego opadu (SPI) wyznaczonego za pomocą rozkładu gamma dla miesięcznych sum opadów. Infr. i Eko. Ter. Wiej. 3, 197–208.
• Głuska A., 1994. Wpływ ilości i rozkładu opadów w głównych miesiącach wegetacji (VI–IX) na plon ziemniaka w zależności od terminu sadzenia i wczesności odmiany. Biul. Inst. Ziemn. 44, 65–82.
• Kalbarczyk R., 2005. Wpływ opadów atmosferycznych na plonowanie ziemniaka w Polsce. Biul. Nauk. 25(1), 133–145.
• Kalbarczyk R., Kalbarczyk E., 2009. Potrzeby i niedobory opadów w uprawie ziemniaka średnio późnego i późnego w Polsce. Infr. i Eko. Ter. Wiej. 3, 129–140.
• Koźmiński C., Górski T., Michalska B., 1990. Atlas klimatycznych elementów i zjawisk szkodliwych dla rolnictwa w Polsce. IUNG Puławy, AR Szczecin, 68–69.
• Koźmiński C., Michalska B., 1999. Ćwiczenia z agrometeorologii. PWN, Warszawa, 179.
• Łabędzki L., 1999. Przydatność wzoru Penmana-Monteitha do obliczania ewapotranspiracji wskaźnikowej i rzeczywistej użytków zielonych. Wiad. IMUZ 20(20), 89–101.
• Łabędzki L., Bąk B., 2004. Standaryzowany klimatyczny bilans wodny jako wskaźnik suszy. Acta Agrophysica 3, 117–124.
• Łabędzki L., 2006. Susze rolnicze – zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. Nauk. Monog. 17.
• Łabędzki L., Kanecka-Geszke E., Bąk B., Słowieńska S., 2011. Estimating reference evapotranspiration using the FAO Penman-Monteith method for climatic conditions of Poland. (red.) L. Łabędzki. Rijeka, InTech. 275–294.
• Łabędzki L., Bąk B., Kanecka-Geszke E., 2012. Wielkość i zmienność ewapotranspiracji wskaźnikowej według Penmana-Monteitha w okresie wegetacyjnym w latach 1970–2004 w wybranych rejonach Polski. Woda Środ. Obsz. Wiej. 12/2, 159–170.
• Mazurczyk W., 1996. Wyznaczanie potencjału produkcji biomasy oraz kwantyfikacja wybranych czynników kształtujących plon ziemniaka. Fragm. Agron. 13, 5–39.
• Mazurczyk W., Lis B., 2001. Variation of chemical composition of tubers of potato table cultivars grown under deficit and excess of water. Pol. J. Food Nutr. Sci. 10/51, 27–30.
• Mazurczyk W., Wierzbicka A., Wroniak J., 2006. Wieloletnia zmienność klimatycznego bilansu wodnego dla okresu wegetacji ziemniaka na północnym Mazowszu. Ann. UMCS Sect B, vol. LXI, 290–295.
• Radomski C., 1987. Pomiary i obliczanie parowania. Agrometeorologia. PWN, Warszawa, 173–186.
• Rojek M., 1986. Klimatyczne bilanse wodne na terenie Polski w latach szczególnie suchych. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 268, 47–57.
• Wierzbicka A., Lis B., Mazurczyk W., 2002. Deficyt wody w okresie wegetacji a plonowanie i wykorzystanie azotu przez wczesne odmiany ziemniaka. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 481, 341–347.
• Wierzbicka A., Trawczyński C., 2011. Wpływ nawadniania i mikroorganizmów glebowych na zawartość makro- i mikroelementów w bulwach ziemniaków ekologicznych. Fragm. Agron. 28(4), 139–148.