PL
Lewady, po portugalsku levadas (łac. levar – nieść, przenosić), to kanały typowe dla wyspy Madera, które służą głównie do transportowania wody deszczowej z obszarów wyspy, na których jest jej nadmiar do tych, które wymagają nawodnień. Jest to niezwykłe osiągnięcie inżynierii XVI wieku. Transportują wodę do nawodnień pól uprawnych, jak również zaopatrują mieszkańców w wodę pitną i dostarczają wodę do małych elektrowni wodnych. W pracy zaprezentowano niezwykłość tego prostego rozwiązania, które umożliwia racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych przy bardzo dużym zróżnicowaniu dostępności wody w bardzo niekorzystnych warunkach topograficznych. Opisano historię powstania systemu irygacyjnego i przedstawiono jego ogromne znaczenie dla rozwoju gospodarki na wyspie.
EN
Levadas (port. levadas, Latin origin: levar – to carry, to transport) are irrigation channels specific to the islandof Madeira, which are mainly used to transport rainwater from areas with water excess to those that require irrigation. It is a remarkable engineering achievement of the sixteenth century. They transport water for irrigation of fields, as well as supplying citizens with drinking water and provide water to small hydro plants. This paper presents the uniqueness of this simple solution that allows the rational use of water resources under conditions of large diversity of water availability and unfavorable topography. It describes the origins of the irrigation system and shows its great importance for the development of the economy of the island.