Ocena hydrauliczna działania przepławki dla ryb przy stopniu wodnym Brzeg Dolny

• Autorzy: Mokwa M. , Tarnawski K.

Warianty tytułu

EN

Assessment of the Brzeg Dolny dam fishpass hydraulic performance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stopień wodny Brzeg Dolny, wybudowany w 1959 roku składa się z pięcioprzęsłowego jazu, śluzy, elektrowni oraz przepławki dla ryb. Przepławka jest konstrukcji komorowej schodkowej, w której dno każdej kolejnej komory licząc od wlotu na górnej wodzie, jest obniżone o około 30 cm w stosunku do poprzedniej. Przepławka składa się z 26 komór oddzielonych od siebie pionowymi ścianami z przelewami (górnymi) i otworami przesmykowymi (dolnymi) umieszczonymi naprzemiennie. Doprowadzenie wody na stanowisku górnym odbywa się przez cztery otwory z zasuwami rozmieszczone obok siebie z przewyższeniem co 30 cm. Przepławka połączona jest ze stanowiskiem dolnym trzema otworami rozmieszczonymi jeden nad drugim. Taki układ doprowadzenia i odprowadzenia wody z przepławki umożliwia jej działanie w dużym zakresie zmienności poziomu wody górnej i dolnej. Przeprowadzone pomiary w naturze oraz analiza hydrauliczna działania przepławki umożliwiły ocenę jej działania w warunkach zmienionego poziomu piętrzenia z rzędnej 108,00 m npm do 107,50 m npm oraz obniżonego poziomu wody dolnej będącej skutkiem erozji dna. Badania wykazały, że przepławka zachowała dotychczasową swoją funkcje. W pracy przedstawiono także wskazania poprawy funkcjonowania przepławki poprzez przebudowanie jej na szczelinową oraz zamontowanie barier elektryczno-elektronicznych, chroniących ryby przed dostawaniem się do turbin i kierujących je do przepławki.

EN

The Brzeg Dolny Dam functioning since the year 1959 consists of a fivegate weir, sluiceway, powerhouse and a fishpass. The concrete pool pass has 26 chambers separated by vertical cross-walls each with one top notch and one submerged bottom orifice positioned alternately. The bottom of each following chamber, beginning from the inlet, drops by approx. 30 cm. Connection with tailwater is available through 3 entrances one above the other, what enables water supply within a wide range of head- and tailwater levels. Field studies and hydraulic analysis of the pass permitted to estimate its operation effectiveness confronted with the changed water level on the weir from 108.00 m.a.s.l. to 107.50 m.a.s.l. and lowered tailwater level due to river bottom erosion. The study showed that the fishpass sustained its function. This paper also presents recommendations towards the improvement of the pass functioning by its conversion into vertical slot pass and by the use of electric-electronic barriers protecting fishes from getting into turbines and directing them to the pass.

Słowa kluczowe

PL

stopnie wodne; stopien wodny Brzeg Dolny; przeplawki dla ryb; przeplawki komorowe; analiza hydrauliczna; funkcjonowanie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2008
• Numer: 07
• Opis fizyczny: s.131-142,rys.,fot.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mokwa M.

• Instytut Inżynierii Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław

autor

Tarnawski K.

Bibliografia

• Błachuta J. Wpływ zabudowy hydrotechnicznej rzek na ryby. Jak skutecznie chronić przyrodę dolin rzecznych? Towarzystwo na rzecz Ziemi. Polska Zielona Sieć. Materiały szkoleniowe. 2007, s. 32–37.
• Bojarski A. i inni. \ Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich. Wyd. Ministerstwo Środowiska. Departament Zasobów Wodnych. 2005.
• Food and Agriculture Organization of the United Nations. Deutscher Verband für Wasserwirtschaft und Kulturbau e.V. (DVWK). Fish Passes Design, Dimensions and Monitoring. Rome 2002.
• Hydroprojekt Wrocław. Stopień Wodny Malczyce na rzece Odrze. Raport oddziaływania na środowisko inwestycji do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia z uwzględnieniem oddziaływania na obszar NATURA 2000. 2006
• Lubieniecki B. Przepławki i drożność rzek. Wydawnictwo Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie. 2003
• Kotusz J. i inni. Fish migrations in a large lowland (Odra R., Poland) – based on fish pass observations. Folia Zool. – 2006, 55(4).
• Larinier M. Dams and fish migration. Contributing paper. Dams, ecosystem functions and environmental restoration. World Commission on Dams, 2000.
• Mokwa M. Określenie warunków hydraulicznych funkcjonowania przepławki przy jazie Brzeg Dolny dla różnych rzędnych wody górnej i dolnej. Maszynopis RZGW, Wrocław 2008.
• Mokwa M. Instrukcja eksploatacji stopnia wodnego Brzeg Dolny. Maszynopis, RZGW Wrocław 1995.
• Witkowski A. i inni. Przechodzenie ryb przez przepławkę „Wały Śląskie” na Odrze. Komunikaty Rybackie Nr 3, 2004
• Witkowski A. i inni. Realizacja projektu restytucji ryb dwuśrodowiskowych w górnym i środkowym dorzeczu Odry. Komunikaty Rybackie Nr 3, 2002.
• Zioła S., Malinowski M. Urządzenie do kierowania zachowaniem się ryb w środowisku wodnym NEPTUN. Monografia. Dolnośląskie Wydawnictwa Edukacyjne. Wrocław – Dychów 2008.