Przemiany i znaczenie szaty roślinnej w krajobrazie miasta Zakopane

• Autorzy: Krzeptowska-Moszkowicz I. , Moszkowicz L.

Warianty tytułu

EN

Transformations and the role of vegetation cover in the landscape of Zakopane town

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zmiany, jakie zachodzą w krajobrazie, są szczególnie widoczne w przemianach szaty roślinnej, a na obszarze miasta Zakopane zwłaszcza w zmianie sposobu użytkowania gruntów. Duży procent istniejących tu zbiorowisk, to takie, które powstały dzięki działalności ludzkiej. Przeanalizowano zmiany użytkowania gruntów i przemiany zbiorowisk z nimi związanych. Gladiolo-Agrosietum jest przykładem endemicznego zespołu dla reglowych pięter Karpat Zachodnich, bogatego gatunkowo, o dużej wartości wizualnej. Zwiększenie udziału tego typu łąk kośnych w krajobrazie Zakopanego w XX w. kosztem przede wszystkim pól uprawnych było zatem zjawiskiem bardzo korzystnym. Ich zachowanie jest jednak uzależnione od człowieka i silnie powiązane z tradycyjnymi formami gospodarki. Z tego powodu po zmianie ustrojowej w 1989 r. łąki te są zagrożone z powodu zmian w użytkowaniu, a równie często zaprzestania użytkowania.

EN

Changes occurring in the landscape are particularly visible in vegetation cover transformations. On the area of Zakopane town they are determinated by management changes of the ground. Many plant communities existing there, were developed by human activity. Changes connected with ground management and transformations in plant communities were analysed Gladiolo-Agrosietum is an example of endemic associations for the West Carpathian Mountains. They are rich in plant species and visually valuable. Thus, increasing share of this type meadows simultaneously with decrease of arable fields in landscape of Zakopane in the twentieth century was beneficial. Survival of them depend on human activity because they are strongly connected with traditional management. That way, such this meadows are in danger after 1989 transformations 1989, what is caused by changes or abandonment of ground management.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2011
• Tom: 568
• Opis fizyczny: s.71-80,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Krzeptowska-Moszkowicz I.

• Instytut Architektury Krajobrazu, Politechnika Krakowska im.Tadeusza Kościuszki, ul.Warszawska 24, 31-155 Kraków

autor

Moszkowicz L.

• Instytut Architektury Krajobrazu, Politechnika Krakowska im.Tadeusza Kościuszki, ul.Warszawska 24, 31-155 Kraków

Bibliografia

• Adamczyk M. 1991. Zakopane - wieś, w: Zakopane czterysta lat dziejów. Dutkowa R. (red.). KAW, Kraków, T. 1: 95-169.
• Bogdanowski J. 1994a. Droga od percepcji do ochrony i kształtowania krajobrazu, w: O percepcji środowiska. Bogdanowski J. (red.). PAN, Komitet naukowy przy Prezydium PAN „Człowiek i Środowisko". Zeszyty Naukowe, Warszawa: 149-172.
• Bogdanowski J. 1994b. Metoda jednostek i wnętrz architektoniczno-krajobrazowych. Pomoce dydaktyczne, Politechnika Krakowska, Kraków: 35 ss.
• Böhm A. 2008. Styl zakopiański w polskim planowaniu i kształtowaniu krajobrazu. Nauka Przyr. Technol. 2(4): 1-6.
• Chramiec A. 2006. Wspomnienia doktora Andrzeja Chramca. Oprać. Wysocka Barbara, Bibliot. Kurnicka PAN, Urząd Miasta Zakopane, Kórnik-Zakopane: 150 ss.
• Dubiel E. 1988. Dolina Wierzbanówki. 15. Wpływ wypasu bydła i owiec na zbiorowiska roślinne odłogów i łąk. Zesz. Nauk. UJ, Prace Botaniczne 17: 65-77.
• Grodzińska K. 1961. Zespoły łąkowe i polne Wzniesienia Gubałowskiego. Fragm. Hor. Geobot. 7(2): 357-418.
• Kaźmierczakowa R. 1990. Wpływ wypasu na biocenozy polan reglowych w Tatrach. Podsumowanie. Studia Naturae, Seria A, 34: 163-173.
• Krzeptowska-Moszkowicz I., Moszkowicz Ł. 2011. Nowe stanowisko Gagea lutea na terenie Zakopanego. Praca w rękopisie.
• Matlakowski W. 1901. Zdobienie i sprzęt ludu polskiego na Podhalu. Druk P. Laskautera i W. Babickiego, Warszawa, reprint: PPHU FILAR, H. Rączka, Kielce 2008: 176 ss. i 75 tablic.
• Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN, Warszawa: 537 ss.
• Mirek Z., Piekoś-Mirkowa II. 1991. Szata roślinna Zakopanego i jej przemiany, w: Zakopane czterysta lat dziejów. Dutkowa R. (red.), KAW, Kraków, T. 1: 57-94.
• Mirek Z. 1993a. Roślinność Kotliny Zakopiańskiej, w: Przyroda Kotliny Zakopiańskiej poznanie, przemiany, zagrożenia, ochrona. Mirek Z. i Piękoś-Mirkowa H. (red.). Wyd. TPN, Kraków-Zakopane: 93-115.
• Mirek z. 1993b. Rośliny naczyniowe, w: Przyroda Kotliny Zakopiańskiej poznanie, przemiany, zagrożenia, ochrona. Mirek Z. i Piękoś-Mirkowa H. (red.). Wyd. TPN, Kraków-Zakopane: 117-170.
• Moszkowicz Ł. 2010. Composition, structure and landscape value of the Acer pseudoplatanus-Aruncus sylvestris community in the Zakopiańska Valley. Acta Soc. Bot. Pol. 79, supl. 1: 48.
• Moszkowicz Ł., Krzeptowska-Moszkowicz I. 2010a. Importance of selected phytocenosis in the landscape - Acer pseudoplatanus-Aruncus sylvestris community in the Zakopiańska Valley. Acta Horticurturae et Regiotecturae, Nitra, Slovaca Univer sitas Agriculturae Nitiae: 121-124.
• Moszkowicz Ł., Krzeptowska-Moszkowicz I. 2010b. Naturalne obszary w krajobrazie, zachowane dzięki ich genius loci czyli geniuszowi samej przyrody. Czasopismo Techniczne Politechniki Krakowskiej. Architektura 13, rok 107: 39-46.
• Myczkowski Z. 2003. Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach chronionych Polski. Wydawnictwo PK, Kraków: 228 ss.
• Ozimkowski W. 1993. Geomorfologia, w: Przyroda Kotliny Zakopiańskiej - poznanie, przemiany, zagrożenia, ochrona. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H. (red.). Wyd. TPN, Kraków-Zakopane: 13-29.
• Pancer-Kotejowa E. 1965. Zbiorowiska leśne Wzniesienia Gubałowskiego. Fragm. Flor. Geobot. 11(2): 239-305.
• Pawłowska S. 1965. Pochodzenie flory kośnych łąk północnej części Tatr i Podtatrza. Fragm. Flor. Geobot. 11(1): 33-52.
• Pawłowski B., Pawłowska S., Zarzycki K. 1960. Zespoły roślinne kośnych łąk północnej części Tatr i Podtatrza. Fragm. Flor. Geobot. 11(2): 95-222.
• Piękoś-Mirkowa H, Mirek Z. 2006. Rośliny chronione. Wydawnictwo Multico. Warszawa: 420 ss.
• Piękoś-Mirkowa H., Delimat A. 2008. Złoć mała - Gagea minima (L.), w: Czerwona Księga Karpat Polskich. Rośliny Naczyniowe. Wydawnictwa Instytutu Botaniki PAN, Kraków: 429-431.
• Wesołowska M. 2009. Zmiany roślinności łąkowej Tatr Zachodnich i ich przedpola w ciągu ostatniego półwiecza, w: Długookresowe zmiany w przyrodzie i użytkowaniu TPN. Guzik M. (red.). Wydawnictwa TPN, Zakopane: 91-104.