Reakcja ziemniaków średnio wczesnych oraz średnio późnych i późnych na czynnik wodny w warunkach gleb kompleksów pszennych i żytnich

• Autorzy: Chmura K. , Dziezyc H. , Piotrowski M.

Warianty tytułu

EN

Response of medium early, medium late and late potatoes to water factor on wheat and rye soil complexes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy wykorzystano dane dotyczące plonów ziemniaków uprawianych na glebach kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego oraz żytniego bardzo dobrego i dobrego, w 11 stacjach doświadczalnych oceny odmian z lat 1996-2005. Dla gleb kompleksów pszennych i żytnich zbudowano modele plonu ziemniaków średnio wczesnych oraz średnio późnych i późnych w postaci funkcji regresji (wielomian 2-go stopnia z interakcjami), w której zmiennymi objaśniającymi były sumy opadów atmosferycznych w miesiącach maj-czerwiec i lipiec-sierpień. Modele badano w przedziale 75–175 mm opadu dla okresu maj-czerwiec i 90–220 mm opadu okresu lipiec-sierpień, co odpowiadało w przybliżeniu średniej ± odchylenie standardowe tych parametrów. We wszystkich przypadkach znacznie silniej oddziałującym na wysokość plonu czynnikiem okazał się opad okresu lipiec-sierpień. Dla ziemniaków średnio wczesnych uprawianych na glebach pszennych, optymalnym dla uzyskania najwyższych plonów był układ czynników, w których niskim opadom okresu majczerwiec (88 mm) towarzyszyły wysokie opady okresu lipiec-sierpień (217 mm). Plony osiągane w tych warunkach wynosiły 594 dt·ha-1. Uprawiane na tych samych glebach ziemniaki średnio późne i późne reagowały podobnie na wodę pochodzącą z opadów. Optymalnym układem czynników był: opad okresu majczerwiec – 76 mm i lipiec-sierpień – 220 mm, dający plon 643 dt·ha-1.Ziemniaki średnio wczesne uprawiane na glebach kompleksów żytnich plonowały najwyżej (481 dt·ha-1), gdy opad okresu maj-czerwiec był powyżej średniej (143 mm), a okresu lipiec-sierpień najwyższy (220 mm). Ziemniaki średnio późne i późne na tych glebach dawały najwyższy plon (512 dt·ha-1) przy podobnych warunkach opadowych w badanych okresach, odpowiednio: 140 i 220 mm. Dla obu grup wczesności tak na glebach kompleksów pszennych jak i żytnich, niskim opadom okresu maj-czerwiec (75 mm) oraz lipiec-sierpień (90 mm) odpowiadały najniższe plony. Badając analogiczne modele procentowej zawartości skrobi w bulwach ziemniaków zauważono, że parametr ten zależał głównie od opadów w okresie lipiec- sierpień, które silniej oddziaływały na glebach kompleksów żytnich niż pszennych.

EN

The data on the yield of potatoes grown on very good and good wheat soil complex as well as very good and good rye soil complexes in 11 experimental stations of varieties evaluation in 1996-2005 were used in this paper. For the wheat and rye soil complexes models of medium early as well as and medium-late and late potato crop were constructed as regression functions (quadratic polynomial with interactions), in which the amount of precipitation in May-June and July- August were independent variables. Models were studied in the range of 75-175 mm precipitation in May-June, and 90-220 mm precipitation in July-August, which corresponds to the average ± standard deviation of these parameters. In all cases, July-August precipitation was the factor more strongly affecting the yield. For medium early potatoes grown on wheat soils the optimum for obtaining the highest yields proved to be the set of factor: low May-June precipitation (88 mm) appeared with high July-August precipitation (217 mm). The yield achieved under these conditions amounted to 594 dt·ha-1. Medium late and late potatoes grown on the same soil reacted similarly to water from rain - the optimum set of factors was: May-June precipitation - 76 mm and July-August - 220 mm, giving a yield of 643 dt·ha-1. Medium early potatoes grown on rye soils had the highest yield (481 dt·ha-1) when the May-June precipitation was above average (143 mm) and July-August one was high (220 mm). Medium late and late potatoes on these soils gave the maximum yield (512 dt·ha-1) in similar conditions - 140 and 220 mm of precipitation respectively. The lowest yields were associated with low rainfall in May-June (75 mm) and in July-August (90 mm) for both groups of earliness and both: rye and wheat soil complexes. By examining similar models of the percentage of starch in potato tubers it was noted that this parameter depended mainly on precipitation in July and August, which stronger affected on rye than wheat soil complexes.

Słowa kluczowe

PL

rosliny okopowe; uprawa roslin; gleby kompleksu pszennego; gleby kompleksu zytniego; ziemniaki sredniowczesne; ziemniaki sredniopozne; ziemniaki pozne; potrzeby wodne; plonowanie; bulwy; zawartosc skrobi; czynniki meteorologiczne; opady atmosferyczne; suma opadow

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2013
• Numer: 2/I
• Opis fizyczny: s.103-113,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Chmura K.

• Instytut Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, pl.Grunwaldzki 24a, 50-363 Wrocław

autor

Dziezyc H.

• Katedra Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul.Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław

autor

Piotrowski M.

• Instytut Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, pl.Grunwaldzki 24a, 50-363 Wrocław

Bibliografia

• Chmura K. Przyrodnicze i agrotechniczne uwarunkowania uprawy ziemniaka w południowozachodniej Polsce. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Rozprawy CLXXX, 410, 2001, 109 ss.
• Chmura K., Chylińska E., Dmowski Z., Nowak L. Rola czynnika wodnego w kształtowaniu plonu wybranych roślin polowych. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich. Infrastructure and Ecology of Rural Areas, 9, 2009, s. 33-44.
• Dzieżyc J., Nowak L., Panek K. Dekadowe wskaźniki potrzeb opadowych roślin uprawnych w Polsce. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, 314, 1987, s. 11–33.
• Głuska A. Wpływ ilości i rozkładu opadów w głównych miesiącach wegetacji (VI –IX) na plon ziemniaka w zależności od terminu sadzenia i wczesności odmiany. Biul. Inst. Ziemn. 44,1994, s. 65–79.
• Kalbarczyk E., Kalbarczyk R. Wpływ warunków termicznych i opadowych na agrofenologię ziemniaka średnio wczesnego w Polsce. Acta Agrophysica 3(1), 2004, s. 65-74.
• Kalbarczyk R., Kalbarczyk E. Potrzeby i niedobory opadów atmosferycznych w uprawie ziemniaka średnio późnego i późnego w Polsce. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich. Infrastructureand Ecology of Rural Areas 3, 2009, s. 129-140.
• Kalbarczyk E., Kalbarczyk R. Przebieg faz fenologicznych ziemniaka i jego uwarunkowania wieloletnią zmiennością temperatury powietrza w Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, vol. LXV (4) sectio EE, 2010, s. 1-11.
• Kołodziej J. Wpływ opadów atmosferycznych na plonowanie ziemniaków późnych na stacji COBORU w Wegrzcach k/Krakowa. Fragmenta Agronomica 4 (52), 1996, s. 100-106.
• Nowak L. Nawadnianie roślin okopowych w Nawadnianie roślin pod red. Stanisława Karczmarczyka i Lecha Nowaka, PWRiL, 2006, s. 367–372.
• Nowak L. Potrzeby wodne roślin okopowych w Potrzeby wodne roślin uprawnych pod red. Józefa Dzieżyc, Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa, 1989, s. 85–118.
• Nyc K. Wprowadzanie systemów nawadniających w Nawadnianie roślin pod red. Stanisława Karczmarczyka i Lecha Nowaka, PWRiL, 2006, s. 157–174.
• Radzka E., Jankowska J., Koc G., Rak. J. Wpływ posuch na plonowanie ziemniaka w środkowowschodniej Polsce. Fragmenta Agronomica 27(4), 2010, s. 111-118.
• Trybała M. Potrzeby wodne roślin uprawnych w Gospodarka wodna w rolnictwie pod redakcją Mieczysława Trybały, PWRiL, Warszawa, 1996, s. 120-142.
• Żarski J., Dudek S., Kuśmierek-Tomaszewska R. Potrzeby i efekty nawadniania ziemniaka na obszarach szczególnie deficytowych w wodę. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich.Infrastructure and Ecology of Rural Areas 5, 2011, s. 175-182.