Zimowanie ptaków wodno-błotnych i szponiastych na wybranych odcinkach rzek w północnopodlaskim dorzeczu Narwi (2001-2011)

• Autorzy: Polakowski M. , Kulakowski T. , Jankowiak L. , Broniszewska M.

Warianty tytułu

EN

Wintering of wetland birds and birds of prey in selected river selected river sections the North-Podlasie Narew basin (2001-2011)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nizina Północnopodlaska pod względem zimowania ptaków wodno-błotnych jest jednym ze słabiej zbadanych regionów w Polsce. W celu uzupełnienia stanu wiedzy, w latach 2001–2011 corocznie prowadzono inwentaryzację ptaków wodno-błotnych i szponiastych na tym terenie. Objęto nią łącznie 107,5 km środkowego biegu Narwi, większość Supraśli i całą Białą. Liczenia wykazały niskie zagęszczenia i ubogi skład gatunkowy zimujących ptaków. Dominantami były: krzyżówka Anas platyrhynchos (udział: 90,8%; 186,3 osobników/10 km biegu rzeki), łabędź niemy Cygnus olor (5,9%; 12 os./10 km) i nurogęś Mergus merganser (1,4%; 2,9 os./10 km). Niektóre gatunki ptaków regularnie zimujące w innych częściach Polski rejestrowano sporadycznie lub nie zimowały wcale (gęsi Anser sp., łyska Fulica atra, czernica Aythya fuligula, mewy Laridae). Zagęszczenie ptaków szponiastych było niskie. Jedynie myszołów włochaty Buteo lagopus zimował liczniej (1,0 os./ 10 km). Przyczynami niewielkiej liczebności zimujących ptaków były najprawdopodobniej surowe warunki klimatyczne skutkujące długotrwałym zlodzeniem rzek oraz zaleganiem grubej pokrywy śnieżnej w tej części kraju.

EN

In terms of wintering wetland birds, the North Podlasie Lowland is one of the least explored regions in Poland. Data presented in this paper were collected in 2001–2011 during annual January inventories on the Narew, Supraśl and Biała rivers (the total length of 107.5 km) and are intended to enrich the knowledge about this region. The results show low concentrations and diversity of species, which is typical of the region. The most numerous species include Mallard Anas platyrhynchos (domination: 90.8%; 186.3 individuals per 10 km), Mute Swan Cygnus olor (5.9%; 12 ind. per 10 km) and Common Merganser Mergus merganser (1.4%; 2.9 ind. per 10 km). Several species, which regularly winter in other regions of Poland, were observed rarely or were absent (geese Anser sp., Eurasian Coot Fulica atra, Tufted Duck Aythya fuligula, gulls Laridae). The diversity of birds of prey was similar to other regions of Poland, however their abundance was quite low excepted relatively abundant Rough-legged Buzzard Buteo lagopus. The relative scarcity of wintering species probably results from harsh climate of the North Podlasie Lowland (ice cover and thick snow cover on the rivers). The above-mentioned factors are probably the cause of small numbers of wintering birds of prey, though the species diversity is comparable to the diversity recorded in other regions of Poland

Słowa kluczowe

PL

ptaki; ptaki wodno-blotne; ptaki drapiezne; szponiaste; przeglad gatunkow; gatunki dominujace; zimowanie ptakow; rzeki; dorzecze Narwi; Nizina Polnocnopodlaska; lata 2001-2010

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.106-115,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Polakowski M.

• Koło Naukowe Biologów, Instytut Biologii, Uniwersytet w Białymstoku, ul.Świerkowa 20B, 15-950 Białystok

autor

Kulakowski T.

• Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, ul.Kolejowa - Wejmutka, 17-230 Białowieża

autor

Jankowiak L.

• Zakład Ekologii Behawioralnej, Instytut Biologii, Uniwersytet A. Mickiewicza w Poznaniu, ul.Umultowska 89, 61-614 Poznań

autor

Broniszewska M.

• Zamiejscowy Wydział Leśny w Hajnówce, Politechnika Białostocka, ul.Piłsudskiego 8, 17-200 Hajnówka

Bibliografia

• Bednorz J., Kupczyk M. 1995. Fauna ptaków doliny Noteci. W: Bednorz J. (red.). Ptaki doliny Noteci. Pr. Zakł. Biol. i Ekol. Ptaków UAM w Poznaniu 4: 3-94.
• Bednorz J., Kupczyk M„ Kuźniak S., Winiecki A. 2000. Ptaki Wielkopolski. Monografia faunistyczna. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• Brewka B. 1993. Zimowanie krzyżówki (Anas platyrhynchos) na Zatoce Gdańskiej w sezonach 1984/ 1985-1986/ 1987. Not. Orn. 34 (1-2): 55-62.
• Chmielewski S. 1997. Przeloty i zimowanie ptaków w dolinie Pilicy. Kulon 2 (2): 129-166.
• Cichocki W., Czerwiński B., Czyż S., Król W., Smykla J. Walasz A., Walasz K. 2000. Atlas ptaków zimujących Małopolski. MTO, Kraków.
• Czapulak A. 1991. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1988-1989. Ptaki Śląska 8: 118-127.
• Czapulak A., Betleja J. 1998. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1990-1995. Ptaki Śląska 12: 127-143.
• Czapulak A., Betleja J. 2001. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1996-1999. Ptaki Śląska 13: 107-123.
• Czapulak A., Stawarczyk T. 1988. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1985-1987. Ptaki Śląska 6: 22-39.
• Dombrowski A. 1994. Znaczenie śródlądzia Polski w zimowaniu ptaków wodnych. Not. Orn. 35:115-125.
• Dombrowski A., Kasprzykowski Z., Mitrus C., Pióro C., Tabor A., Tabor J. 2009. Ptaki wodno-błotne Dolnego Bugu w okresie pozalęgowym. Kulon 14: 33-56.
• Dombrowski A., Keller M., Chmielewski S. 2007. Zmiany liczebności ptaków wodnych zimujących na Nizinie Mazowieckiej w latach 1984-1993. Kulon 2: 103-127.
• Dombrowski A., Kot H., Zyska P. 1993. Liczebność ptaków wodnych zimujących w Polsce w latach 1988-1990. Not. Orn. 34: 5-21.
• Dyrcz A. 2005. Ptaki - bogactwo Bagien Biebrzańskich. W: Dyrcz A., Werpachowski C. Przyroda Biebrzańskiego Parku Narodowego. Monografia. Biebrzański PN, Osowiec-Twierdza.
• Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska. Monografia faunistyczna. UWr., Wrocław.
• Górniak A. 2000. Klimat województwa podlaskiego. IMGW, Białystok.
• Hebda G. 2001. Przeloty i zimowanie ptaków wodnych na Odrze w Opolu. Zesz. Przyr. OTPN 35: 62-71.
• Kasprzykowski Z., Cieśluk P. 2011. Rough-legged Buzzard Buteo lagopus wintering in central eastern Poland: population structure by age and sex, and the effect of weather conditions. Omis Fenn. 88: 98-103.
• Kasprzykowski Z., Rzępała M. 2002. Liczebność i preferencje siedliskowe ptaków szponiastych Falconiformes zimujących w środkowo-wschodniej Polsce. Not. Orn. 43: 73-82.
• Kawa P., Wilk T. 2002. Zimowanie ptaków wodnych i szponiastych na Wiśle pomiędzy Oświęcimem a Niepołomicami w sezonach 1997-1999 i 2000-2002. Not. Orn. 43: 279-288.
• Kochan Z. 1993. Zimowanie łyski (Fulica atra) na Zatoce Gdańskiej w sezonach 1984/1985-1986/ 1987. Not. Orn. 34 (1-2): 125-129.
• Komisja Faunistyczna 2007. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2006. Not. Orn. 48: 107-136.
• Kułakowski T. 2002. Ekspansja liczebności łabędzi czarnodziobych Cygnus columbianus na Północnym Podlasiu. Biul. Inf. Pol. Grupy Bad. Łabędzi 4-5: 86-89.
• Lontkowski J. 1994. Zimowanie ptaków drapieżnych na terenach otwartych Śląska. Ptaki Śląska 10: 70-77.
• Lorenc H. (red.) 2005. Atlas klimatu Polski. IMGW, Warszawa.
• Ławicki Ł., Czeraszkiewicz R., Guentzel S., Jasiński M., Kajzer Z., Kaliciuk J., Oleksiak A. 2008. Zimowanie ptaków wodnych na Pomorzu Zachodnim w latach 2002-2008. Not. Orn. 49: 235-244.
• Ławicki Ł., Wylęgała R, Wieloch M., Sikora A., Grygoruk G., Dombrowski A, Chmielewski S„ Lenkiewicz W, Włodarczyk R. 2011. Liczebność i rozmieszczenie łabędzia czarnodziobego Cygnus columbianus bewickii w Polsce wiosną 2010 r. Omis Pol. 52: 196-210.
• Mazurek Ł., Polakowski M. 2002. Ptaki zimujące w dorzeczu Narwi na Nizinie Północnopodlaskiej w sezonie 2001/2002. W: Zyśk B., Łaciak T. (red.). Materiały VI Ogólnopolskiego Przeglądu działalności Studenckich Kół Naukowych Przyrodników. Wyd. Nauk. AP, Kraków.
• Meissner W., Bzoma S., Nagórski R, Bela G„ Zięcik R, Wybraniec M., Marczewski A. 2011. Liczebność ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w okresie od maja 2010 do kwietnia 2011. Omis Pol. 52: 295-300.
• Meissner W., Koss M., Bzoma S. 2008. Liczebność ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej wokresie maj 2006-kwiecień 2007. Not. Orn. 49: 60-64.
• Meissner W., Michno B. 2011. Variability of the sex ratio of Mallards Anas platyrhynchos wintering in the Tricity (northern Poland). W: Indykiewicz P., Jerzak L., Bohner J., Kavanagh B. (red.). Urban Fauna. Studies of Animal Biology, Ecology and Conservation in European Cities. UTP, Bydgoszcz: 415-423.
• Meissner W., Pająkowski C., Zyskowski K. 1993. Zimowanie perkoza dwuczubego (Podiceps cristatus) i kormorana (Phalacrocorax carbo) na Zatoce Gdańskiej w sezonach 1984/1985-1986/ 1987. Not. Orn. 34 (1-2): 31-37.
• Meissner W., Rowiński R, Kleinschmidt L., Antczak J., Wilniewczyc R, Betleja J., Maniarski R., Afranowicz-Cieślak R. 2012. Zimowanie ptaków wodnych na terenach zurbanizowanych w Polsce w latach 2007-2009. Ornis Pol. 53: 249-273.
• Meissner W., Rydzkowski P. 2007. Zimowanie ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w sezonie 2005/2006. Not. Orn. 48: 142-146.
• Piotrowska M. 2003. Zimowanie ptaków wodnych na lubelskim odcinku Wisły wiatach 1985-2000. Not. Orn. 44: 141-159.
• Polakowski M., Broniszewska M., Jankowiak Ł., Ławicki Ł., Siuchno M. 2011. Liczebność i dynamika wiosennego przelotu gęsi w Kotlinie Biebrzańskiej. Ornis Pol. 52: 159-180.
• Polakowski M„ Broniszewska M., Skierczyński M.A. 2010. Effect of urbanization and feeding intensity of wintering Mallards (Anas platyrhynchos) in NE Poland. Ornis Svecica 20: 76-80.
• Pugacewicz E. 1997. Ptaki lęgowe Puszczy Białowieskiej. PTOP, Białowieża.
• Pugacewicz E. 2009. Monitoring szponiastych Falconiformes w okresie pozalęgowym w krajobrazie rolniczym Równiny Bielskiej w sezonach 1996/ 1997-2008/2009. Dubelt 1: 114-123.
• Pugacewicz E. 2010. Monitoring górniczka Eremophila alpestris, rzepołucha Carduelis flavirostris i śnieguły Plectrophenax nivalis na polach pod Hajnówką w sezonach 1996/1997-2009/2010. Dubelt 2: 134-142.
• Sonerund G.A. 1986. Effect of snow cover on seasonal changes in diet, habitat, and regional distribution of raptors that prey on small mammals in boreal zones of Fennoscandia. Holarct. Ecol. 9:33-47.
• Świętochowski P. 2007. Liczenie ptaków zimujących w dorzeczu Narwi. W: Krupa M., Kleinschmidt L., Krupa R. (red.) XXXVI Międzynarodowe Seminarium Kół naukowych. Olsztyn: 173-174.
• Wilniewczyc R, Polak M. 2002. Awifauna doliny Belnianki pod Daleszycami (woj. świętokrzyskie) w okresie zimowania i przelotów w latach 1995-1996. Kulon 7 (1-2): 41-72.
• Wysocki D. 1996. Ptaki wodno-błotne zbiorników wód pościekowych Zakładów Chemicznych „Police”. Not. Orn. 37 (1-2): 55-70.