Żywiołowość procesów przestrzennych

• Autorzy: Mantey D.

Warianty tytułu

EN

Uncontrolled spatial processes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest próba zdefiniowania żywiołowości w kontekście procesów przestrzennych, a w szczególności obserwowanego od początku lat 90. masowego lokalizowania zabudowy w sąsiedztwie dużych ośrodków miejskich. Autorka przywołuje w nim dorobek teoretyczny dotyczący zjawisk żywiołowych, porządkuje terminologię związaną z różnymi kategoriami zjawisk społecznych, zwracając jednocześnie uwagę na potrzebę zapełnienia swoistej luki, jaka wytworzyła się w stanie badań nad procesami przestrzennymi wymykającymi się regulacjom instytucjonalnym.

EN

Space is a scene of many different processes changing its features, structure and land use. Processes in a time perspective consists of a series of phenomena taking place one after another. In social reality we identify three kinds of phenomena: planned, spontaneous and uncontrolled. Before the systemic change uncontrolled phenomena were found as little important due to their destructive impact on the prevailing planned order. Rapid increase of spontaneous spatial phenomena can be observed in Poland after accession to the countries of free-market economy. This article is a kind of a summary of theoretical knowledge about uncontrolled spatial processes. The author makes a review of scientific literature and sorts all the definitions and classifications into two ways of understanding this term referring to two mechanisms that create such processes. On the one hand uncontrolled processes are the sum of spontaneous behaviors and on the other hand the results that were not foreseen at the stage of spatial planning. One of the examples of widespread uncontrolled processes in Poland now are rapid changes of land-use which manifest in localizing new structures on a terrain that is completely unprepared for such investment. Uncontrolled localizations are one of those phenomena that lead to negative consequences that are difficult to resist. Spatial expansion of the most big Polish cities are ruled by the process of uncontrolled suburbanization.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2009
• Tom: 42
• Opis fizyczny: s.153-173,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mantey D.

• Zakład Geografii Miast i Organizacji Przestrzennej, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski w Warszawie, Warszawa

Bibliografia

• Bagiński E., 1990, Atrakcyjne przestrzenie miejskie zaplanowane i urządzone oraz miejsca żywiołowo powstające, [w:] Wódz K. (red.), Problemy miejskie a zjawiska planowania i żywiołowości, Śląski Instytut Naukowy, Katowice, s. 151-169.
• Błasiak W., 1990, Planowa i żywiołowe procesy konsumpcji miejskiej na przykładzie wybranych miast GOP, [w:] Wódz K. (red.), Problemy miejskie a zjawiska planowania i żywiołowości, Śląski Instytut Naukowy, Katowice, s. 67-89.
• Bobiński J., 1987, Analiza struktury rodzajowej decyzji lokalizacyjnych z uwzględnieniem decyzji wywołujących konieczność zmian planu zagospodarowania przestrzennego, [w:] Jałowiecki B. (red.), Analiza procesów żywiołowych w gospodarowaniu przestrzenią, na terenie miasta Warszawy, Biuletyn Informacyjny IGiPZ PAN, Zeszyt 58, Warszawa, s. 52-78.
• Bryant C.R., Russwurm L.H., McLellan A.G., 1982, The city's countryside. Land and its managent in the rural-urban fringe, Longman, London and New York.
• Budner W., 2004, Lokalizacja przedsiębiorstw, AE, Poznań.
• Chojnicki Z., 1999, Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Deutsch-Polnisches Handbuch der Planungsbegriffe, Polsko-niemiecki leksykon pojęć planistycznych, 2001, Die Deutsche Bibliothek-CIP-Einheitsaufnahme, Hannover-Warschau.
• Hankiss E., 1986, Pułapki społeczne, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Hardin G., 1968, The Tragedy of Commons, "Science" nr 162; 13 December, 2. s. 1243-1248.
• Herbst K., 1987 a., Procesy żywiołowe w gospodarowaniu przestrzenią na terenie miasta stołecznego Warszawy (analiza przypadków), [w:] Jałowiecki B. (red.), Analiza procesów żywiołowych w gospodarowaniu przestrzenią, na terenie miasta stołecznego Warszawy, Biuletyn Informacyjny IGiPZ PAN, Zeszyt 58, Warszawa, s. 18-51.
• Herbst K., 1987 b., Spontaniczność i żywiołowość jako wartości w układach terytorialnych, [w:] Jałowiecki B. (red.), Analiza procesów żywiołowych w gospodarowaniu przestrzenią, na terenie miasta stołecznego Warszawy, Biuletyn Informacyjny IGiPZ PAN, Zeszyt 58, Warszawa, ss. 7-17.
• Jałowiecki B. (red.), 1987, Analiza procesów żywiołowych w gospodarowaniu przestrzenią na terenie miasta Warszawy, „Biuletyn Informacyjny IGiPZ PAN”, Zeszyt 58, Warszawa.
• Jałowiecki B., 1988, Procesy spontaniczne i żywiołowe w gospodarce przestrzennej, [w:] Jałowiecki B. (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Wczoraj, dziś, jutro, „Problemy planowania przestrzennego IV, Stowarzyszenie PAX, Warszawa, s. 106-144.
• Jędraszko A., 2001, Odpowiedzialność władz publicznych za ład przestrzenny, Maszynopis, Stuttgart.
• Kształtowanie przestrzeni wsi podmiejskiej - na przykładzie obszaru oddziaływania funkcjonowania miasta Szczecina, www.led.ps.pl, ostatnia aktualizacja: 16 stycznia 2008.
• Kwaśniewicz W., 1981, Planowanie a procesy żywiołowe w socjalizmie, [w:] Jadam H., Markowski D. (red.), Z badań nad przeobrażeniami świadomości społecznej w Polsce Ludowej, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów.
• Latarjet B., 1972, Les espances naturels en regionparisienne, Cahiers de l'IAURIP, 27.
• Lorens P., 2003, Zrównoważony rozwój a gospodarka przestrzenna, [w:] Borys T. (red.) Zarządzanie zrównoważonym rozwojem. Agenda 21 w Polsce - 10 lat po Rio, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, s. 130-152.
• Lorens P., 2005, Suburbanizacja w procesie rozwoju miasta socjalistycznego, [w:] Lorens P. (red.), Problem suburbanizacji, Biblioteka Urbanisty 7, Urbanista, Warszawa, s. 33-44.
• Markowski T., 1999, Zarządzanie rozwojem miast, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Musil J., 1980, Socjologia a planowanie miast, [w:] Nowakowski S., Mirowski W. (red.), Planowanie społecznego rozwoju miast i społeczności terytorialnych a badania socjologiczne, Wrocław.
• Narojek W., 1982, Struktura społeczna w doświadczeniu jednostki. Studium z socjologii współczesnego społeczeństwa polskiego, Warszawa.
• Piontek B., Piontek F., Piontek W., 1997, Ekorozwój i narzędzia jego realizacji, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok.
• Pióro, Z., 1982, Współczynnik ekologiczny w planowaniu przestrzennym, [w:] Pióro Z. (red.), Przestrzeń i społeczeństwo. Z badań ekologii społecznej, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 360-384.
• Słownik gęograficzno-ekonomiczny, 1982, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kraków.
• Słownik języka polskiego, 1981, T. III, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 1023.
• Sowa Z., 1989, Miasto - środowisko - mieszkanie, PK, Kraków.
• Strzelecki Z., Kucińska M., 2006, Żywiołowe rozprzestrzenianie się metropolii warszawskiej, [w:] S. Kozłowski (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, KUL, PAN Komitet „Człowiek i Środowisko”, Białystko-Lublin-Warszawa, s. 125-150.
• Szczepański M., 1990 a., Plan i żywioł w procesie wytwarzania przestrzeni miejskiej. Socjologiczne studium przypadku, [w:] Wódz K. (red.), Problemy miejskie a zjawiska planowania i żywiołowości, Śląski Instytut Naukowy, Katowice, s. 36-66.
• Szczepański M., 1990 b., Plan i żywioł w procesie społecznego wytwarzania przestrzeni, [w:] Malikowski M., Solecki, S. (opr.), Społeczeństwo i przestrzeń zurbanizowana. Teksty źródłowe, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1999, s. 280-285.
• Szostek W., 2006, Konflikty w procesie realizacji polityki przestrzennej, [w:] Ossowicz T., Zipser T. (red.) Urbanistyka w działaniu. Teoria i praktyka, Biblioteka Urbanisty 9, Urbanista, Warszawa, s. 101-112.
• Sztompka P., 1981, The Dialectics of Spontaneity and Planning in Sociological Theory, [w:] Himmelstrand U. (red.), Spontaneity and Planning in Social Development, New York.
• Törnqvist G.,1977, The Geography of EconomicActivities: Some Critical Viewpoints on Theory and Aplication, "Economic Geography" 53, 2, s. 153-162.
• Wieloński A., 2005, Geografia przemysłu, WUW, Warszawa.
• Wódz K., 1990, Koncepcja badań zjawisk planowych i żywiołowych w miastach Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego [w:] Wódz K. (red.), Problemy miejskie a zjawiska planowania i żywiołowości, Śląski Instytut Naukowy, Katowice, s. 735.
• Wyganowski S., 2002, Czy można zarządzać rozprzestrzenianiem się miast?, [w:] K. Kamieniecki (red.), Miasto za miastem, Instytut na Rzecz Ekorozwoju, Warszawa, s. 23-26.
• Zimnicka A., Czernik L., 2007, Ukształtowanie przestrzeni wsi podmiejskiej. Raport z badań obszaru oddziaływania miasta Szczecin, Hogben, Szczecin.
• Zuziak Z., 2005, Strefa podmiejska w architekturze miasta. W stronę nowej architektoniki regionu miejskiego, [w:] Lorens P. (red.) Problem suburbanizacji, Biblioteka Urbanisty 7, Urbanista, Warszawa, s. 17-32.