Wyniki dwudziestoletniego monitoringu populacji bociana białego Ciconia ciconia na Ziemi Łowickiej (1994–2013) – zmiany liczebności, efektów lęgów i sposobu gniazdowania

• Autorzy: Janiszewski T. , Minias P. , Wojciechowska A. , Wojciechowski Z.

Warianty tytułu

EN

Results of twenty years of monitoring the White Stork population in the Lowicz District (1994–2013) – changes in the number, breeding success and the nest location

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki inwentaryzacji gniazd bociana białego na Ziemi Łowickiej w latach 1994–2013. Jej celem była ocena zmian liczebności i sukcesu rozrodczego populacji lęgowej oraz sposobu gniazdowania w ciągu ostatnich 20 lat. Liczba par lęgowych na Ziemi Łowickiej w latach 1994–2013 wahała się w przedziale od 160 do 209 (x = 191,5; SD = 11,91), a zagęszczenie od 13,1 do 17,1 par/100 km2 (x = 15,67; SD = 0,98). Liczba wyprowadzonych młodych wahała się od 258 (1997 r.) do 535 (2004 r.) (x = 403,9; SD = 78,88). Udział par bez odchowanych młodych (%HPo) zmieniał się corocznie w zakresie od 13% (2004 r.) do 40,5% (1999 r.). Liczba bocianów przystępujących do lęgów w tym okresie nie wykazywała istotnego trendu zmian. Średnia liczba wyprowadzonych młodych w przeliczeniu na parę, która zajmowała gniazdo (JZa) oraz średnia liczby wyprowadzonych młodych na parę, która odniosła sukces lęgowy (JZm), zawierały się przedziałach odpowiednio 1,39–2,70 oraz 2,35–3,16. Średnie wartości obu parametrów dla całego dwudziestoletniego okresu wyniosły w przypadku JZa – 2,11 (SD = 0,37), a JZm – 2,75 (SD = 0,26) i również nie wykazywały istotnego trendu zmian. Wartość średniego wskaźnika reprodukcji (JZa = 2,11) wskazuje, że rozród populacji zasiedlającej Ziemię Łowicką, przy zrównoważonej emigracji i imigracji, jest wystarczający do samodzielnego utrzymania się. W trakcie trwania badań zaobserwowano stopniowy, szybki wzrost liczby gniazd na słupach elektrycznych, głównie kosztem udziału gniazd zakładanych na drzewach, choć na tle danych z Polski nawet w ostatnim roku badań – 2013 – udział gniazd na drzewach był stosunkowo wysoki – 49%

EN

Th e aim of the paper was to present the results of the long-term census (1994–2013) of white stork nests in the Łowicz District (1221.9 km2), Central Poland, as well as to analyse changes in abundance, breeding success and nest location within the population. Th e number of breeding pairs varied between 160 and 209, the density between 13.09 and 17.10 pairs/100 km2, but neither showed signifi cant temporal trends over the study period. Th e number of reared young ranged from 258 (1997 yr) to 535 (2004 yr) (on average = 403.9; SD = 78.88). Th e percentage of pairs without reared young (%HPo) changed every year within the range from 13% (2004 yr) to 40.5% (1999 yr). Th e average number of young raised by all breeding pairs (JZa) in each year varied between 1.39 and 2.70 (mean 2.11; SD = 0.37). Th e average number of young raised by a successful breeding pair (JZm) in each year varied between 2.35 and 3.16 (mean 2.75; SD = 0.26). Th e average value of JZa, i.e. 2.11, is high enough for the self-maintaining population as long as the emigration and immigration are sustainable. During the 20-year study period, the number of pairs breeding on pylons increased rapidly, while the number of nests located on trees signifi cantly decreased. However, even in the last year of monitoring, the proportion of nests placed on trees was relatively high – 49%

Słowa kluczowe

PL

awifauna; ptaki; bociany; bocian bialy; Ciconiidae; Ciconia ciconia; populacje zwierzat; populacje legowe; liczebnosc populacji; zmiany liczebnosci; gniazdowanie; legi ptakow; sukces legowy; monitoring przyrodniczy; dane wieloletnie; lata 1994-2013; rejon lowicki

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2014
• Tom: 70
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.312-321,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Janiszewski T.

• Zakład Dydaktyki Biologii i Badania Różnorodności Biologicznej, Uniwersytet Łódzki, ul. Banacha 1/3, 90–237 Łódź

autor

Minias P.

• Zakład Dydaktyki Biologii i Badania Różnorodności Biologicznej, Uniwersytet Łódzki, ul. Banacha 1/3, 90–237 Łódź

autor

Wojciechowska A.

• Zakład Dydaktyki Biologii i Badania Różnorodności Biologicznej, Uniwersytet Łódzki, ul. Banacha 1/3, 90–237 Łódź

autor

Wojciechowski Z.

• Zakład Dydaktyki Biologii i Badania Różnorodności Biologicznej, Uniwersytet Łódzki, ul. Banacha 1/3, 90–237 Łódź

Bibliografia

• Bairlein F. 1991. Population studies of White Storks (Ciconia ciconia) in Europe. W: Perrins C.M., Lebreton J.-D., Hirons G.J.M. (red.). Bird Population Studies: Relevance to Conservation and Management. Oxford University Press, Oxford: 207-229.
• BirdLife International. 2004. Birds in Europe. Population estimates, trends and conservation status. BirdLife Conservation Series 12.
• Chernetsov N„ Chromik W., Dolata P.T., Profus R, Tryjanowski P. 2006. Sex-related natal dispersal of white storks (Ciconia ciconia) in Poland: how far and where to? Auk 123:1103-1109.
• Guziak R., Jakubiec Z. (red.) 2006. Bocian biały Ciconia ciconia (L.) w Polsce. Wyniki VI Międzynarodowego Spisu Bociana Białego. Wyd. „pro Natura”, Wrocław.
• Inspekcja Ochrony Środowiska. 2008. Biuletyn Monitoringu Przyrody 6. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• Jakubiec Z. (red.) 1985. Populacja bociana białego Ciconia ciconia (L.) w Polsce. Studia Naturae, ser. A, 28.
• Jakubiec Z., Guziak R. 1998. Bocian biały Ciconia ciconia w Polsce w roku 1995 - rozmieszczenie, liczebność, problemy ochrony. Notatki Ornitologiczne 39: 195-209.
• Janiszewski T. 1999. Próba wyjaśnienia zmienności wybranych parametrów populacyjnych bociana białego Ciconia ciconia (L.) w warunkach Polski Środkowej. Rozprawa doktorska. Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców (mscr.).
• Janiszewski T., Glubowski M., Wojciechowski Z. 2008. Zmienność sukcesu lęgowego i rozmieszczenia gniazd bociana białego Ciconia ciconia w powiecie łęczyckim między latami 1995 i 2004. Notatki Ornitologiczne 49: 65-73.
• Janiszewski T., Minias R, Wojciechowski Z. 2013. Occupancy reliably reflects territory quality in a long-lived migratory bird, the white stork. Journal of Zoology 291: 178-184 [dohlO.l 111/ jzo.12059].
• Janiszewski T., Wojciechowski Z. 2006. Bocian biały w województwie łódzkim w roku 2004. W: Guziak R. Jakubiec Z. (red.). Bocian biały Ciconia ciconia (L.) w Polsce. Wyniki VI Międzynarodowego Spisu Bociana Białego, „pro Natura”, Wrocław: 111-132
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Kosicki J.Z., Kuźniak S. 2006. Long-term population size and productivity dynamics of a local White Stork Ciconia ciconia population in Wielkopolska. W: Tryjanowski R, Sparks T.H., Jerzak L. (red.). The white stork in Poland: studies in biology, ecology and Conservation. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 23-33.
• Kronenberg J., Bocheński M„ Dolata P.T., Jerzak L., Profus R, Tobołka M., Tryjanowski R, Wuczyński A., Żołnierowicz K.M. 2013. Znaczenie bociana białego Ciconia ciconia dla społeczeństwa: analiza z perspektywy koncepcji usług ekosystemów. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 69 (3): 179-203.
• Markowski J., Tranda E., Wojciechowski Z. 1981. Wyniki inwentaryzacji gniazd bociana białego Ciconia ciconia (L.) w byłym województwie łódzkim dla lat 1968-1970 na podstawie ankiety. Acta Universitatis Lodzensis, Folia zoológica et anthropologica 1: 107-126.
• Maślikowska M. 2002. Wyniki inwentaryzacji gniazd bociana białego na terenie powiatu Łowicz w latach 1998-2001. Praca magisterska wykonana w Zakładzie Dydaktyki Biologii i Badania Różnorodności Biologicznej, Uniwersytet Łódzki (mscr.).
• Mrugasiewicz A. 1971. O potrzebie ujednoliconych badań ilościowych nad bocianem białym (Ciconia ciconia) w Polsce. Notatki Ornitologiczne 12: 18-27.
• Profus P. 1985. Historia badań nad bocianem białym w Polsce. Studia Naturae, ser. A, 37: 9-15.
• Profus P. 2006. Zmiany populacyjne i ekologia rozrodu bociana białego Ciconia ciconia L. w Polsce na tle populacji europejskiej. Synteza. Studia Naturae 50: 1-155.
• Profus R, Cichocki W. 2014. Bocian biały - 40 lat monitorowania „górskiej” populacji. Tatry 48: 70-75
• Profus R, MielczarekP. 1981. Zmiany liczebności bociana białego Ciconia ciconia (Linnaeus, 1758) w południowej Polsce. Acta Zoológica Cracovien- sia 25: 139-218.
• Schüz E. 1952. Zur Methode der Storchforschung. Beiträge zur Vogelkunde 2: 287-298.
• Straszewicz L. 1967. Województwo łódzkie. Zarys geograficzno-ekonomiczny. PWN, Warszawa.
• Tryjanowski R, Sparks T.H., Jakubiec Z., Jerzak L, Kosicki J. Z., Kuźniak S., Profus R, Ptaszyk J., Wuczyński A. 2005. The relationship between population means and variances of reproductive success differs between local populations of white stork (Ciconia ciconia). Population Ecology 47:119-125.
• Tryjanowski P., Sparks T.H., ferzak L. 2006. The white stork in Poland: studies in biology, ecology and conservation. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
• Wilk T, Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.). 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.
• Wojciechowski Z. 1985. Wyniki inwentaryzacji gniazd bociana białego w powiecie łowickim w latach 1974-1975. Studia Naturae, ser. A, 28: 130-133.
• Wojciechowski Z. 1992. Bocian biały (Ciconia ciconia) na Ziemi Łowickiej. Acta Universitatis Lodzensis, Folia zoologica 1: 5-28.
• Wojciechowski Z., Janiszewski T. 2003. Zmiany awifauny lęgowej w pradolinie warszawsko-berlińskiej między Łęczycą a Łowiczem w latach 1970-2001. Notatki Ornitologiczne 44: 249-262.
• Wojciechowski Z., Markowski J. 1992. Charakterystyka wybranych parametrów populacyjnych bociana białego (Ciconia ciconia) w środkowej Polsce. Acta Universitatis Lodzensis, Folia zoologica 1: 97-108.