Istota przekształceń funkcjonalno-użytkowych wsi granicznych Sudetów Wschodnich

• Autorzy: Oleszek J.

Warianty tytułu

EN

Essence of functionally–utilitarian transformation of boundary villages of Eastern Sudety

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem badań są formy przekształcenia zabudowy we wsiach granicznych gminy Lądek Zdrój, powiat Kłodzko, województwo dolnośląskie. Głównym i wiodącym wynikiem obserwacji było potężne skomplikowanie form użytkowania. Funkcjonują obiekty nowe, którymi są domy letniskowe, oraz pochodzące najczęściej z lat 1920 - 30 budynki, które użytkowane są w sposób różnorodny, najczęściej odmienny od pierwotnego założenia. Analizy wskazują, że w strukturze przestrzennej zabudowy wsi Orłowiec dominują domy letniskowe. Jest to dowód, że aktualna postać jednostki to hybryda, gdzie na podstawie wsi, tworzy się osiedle rekreacyjne. Dalsze preferowanie budownictwa letniskowego tylko osłabi już wątłą tkanką wiejską. W Lutyni nowe budownictwo letniskowe lokalizuje się tylko w nieodległej kolonii, a już samo użytkowanie jest autonomiczne, niezależne od wsi. W samej zaś wsi funkcjonuje substancja budowlana, która reprezentuje bardzo szerokie spektrum sposobów użytkowania. Występują obiekty porzucone, w ogóle nie użytkowane. Funkcjonowanie wsi ocenia się jako postać letargu z tendencją do sukcesywnego zubażania. Konieczne są działania aktywizujące. Uważa się, że w I-szym etapie wystarczy spopularyzowanie i upowszechnienie szlaków turystycznych prowadzących na szczyt Borówkowa, czy traktem przez wieś do Republiki Czeskiej. Z pewnością działanie wstrzyma tempo degradacji - to po pierwsze i po drugie - zainspiruje do zintensyfikowania funkcji usługowej.

EN

Forms of transformations of buildings in boundary villages are object of analysis of commune L􀄅dek Zdrój, administrative district K􀃡odzko, Lower- Silesian province. First of all, results of direct observation are extremely complicated forms of use. New objects (summer houses) and objects from 1920-30 years, which are used in different manners than original destination, are objects existing on this area. Analyses indicate that summer houses dominate in spatial structure of building of village Or􀃡owiec. There is proof, that current form of village is a hybrid, where on base of village, recreation housing estate is created. Further preferring of such construction (recreation houses) will weaken country tissue. New recreation (summer) houses are situated not far from Lutynia village. Use of object is autonomous, independent on village. In village system there are many different building constructions (matter), which are used in various ways (e.g. objects abandoned, not at all used). Functioning of village is considered as form of lethargy with trend for successive impoverishment. Activating operations are needed on this area. It is thought , that popularization and spreading of tourist routes (e.g. leading to Borówkowa top, or through Czech Republic village) will be enough in first stage of operations. On one hand such activating operations may stop process of degradation, and on the other hand they may be inspiration for intensification servicing function.

Słowa kluczowe

PL

Sudety Wschodnie; obszary przygraniczne; wsie przygraniczne; wies Orlowiec; wies Lutynia; budynki; uzytkowanie; przeksztalcenia funkcjonalne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2012
• Numer: 2/I
• Opis fizyczny: s.151-162,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Oleszek J.

• Katedra Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul.Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław

Bibliografia

• Oleszek J., 2000, Znaczenie niektórych czynników sprawczych przekształceń struktur funkcjonalnych osadnictwa wiejskiego Kotliny Kłodzkiej, [w:] „Szanse rozwoju rolnictwa i obszarówwiejskich ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-ukraińskiego”, pod red. E.Górz, Wyd. UMCS Lublin, str. 243 - 252.
• Oleszek J., 2007, Charakterystyka wybranych uwarunkowań przyrodniczych rozwoju obszarów wiejskich Doliny Białej Lądeckiej”, [w:] Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju obszarówwiejskich red. Grykień St., Hasiński W., Studia Obszarów Wiejskich, t.12, Zespół BadańObszarów Wiejskich IG PAN Warszawa, str. 173 - 183.
• Oleszek J., 2010, Potencjał niematerialnej kultury regionalnej obszarów wiejskich Doliny Białej Lądeckiej, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, t.13, Komisja Technicznej InfrastrukturyWsi PAN, Kraków, str. 133 - 142;
• Tarko M., 1987, Mirsk, czyli o próbach szukania swojego miejsca, Architektura Nr.1/2, Arkady, Warszawa, str. 48 - 50;
• Wolski J., 2009. Następstwa zaniku antropopresji na obszarach górskich – dyskusja zależności „proces a region” w ujęciu różnoskałowym. Przegląd Geograficzny 81/1. IGiPZ PAN,Warszawa, 47–73.