Breeding biology and nesting diet of the Blackbird Turdus merula L. and Song Thrush Turdus philomelos C.L.Brehm in Vienna and in an adjacent wood

• Autorzy: Schnack S.

Warianty tytułu

PL

Biologia lęgów oraz skład pokarmu piskląt kosa Turdus merula L. i drozda śpiewaka Turdus philomelos CLBrehm w Wiedniu i w pobliskim lesie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

PL

Kos i drozd śpiewak, dwa blisko spokrewnione gatunki, reprezentują różny stopień zaawansowania pod względem adaptacji do bytowania w środowisku zurbanizowanym. Kos rozprzestrzenił sie w Wiedniu w drugiej połowie XIX wieku, natomiast drozd śpiewak - na przełomie stuleci. Badania prowadzono w latach 1985-1987 na 18 terenach w Wiedniu oraz na powierzchni próbnej w oddalonym od miasta o 20 km lesle łęgowym nad Dunajem (tab. 1, ryc. 1). Podstawowy materiał dotyczący lęgów stanowią obserwacje 604 gniazd obu badanych gatunków (tab. 2), w których dokumentowano wysokość i miejsce umieszczenia gniazda oraz sukces lęgów. Pokarm piskląt badano metodą obrączek szyjnych. Uzyskano materiał z 31 lęgów. Łącznie zebrano 369 próbek pokarmu zawierających 1658 sztuk zdobyczy (tab. 4). Zagęszczenie par lęgowych na badanych terenach w przeliczeniu na 1 ha wyniosło u kosa w mieście 0,1-2,1, a w lesie - 0,1. U drozda śpiewaka zagęszczenia te wyniosły odpowiednio 0,02-0,8 i 0,8 par na ha (tab. 5). Największe zagęszczenia kosa stwierdzono w parkach mniej uczęszczanych i utrzymanych w stanie bardziej naturalnym. Drozd śpiewak występował w miejskich parkach rzadziej niż kos i był mniej liczny niż w badanym lesie. Sukces lęgów obliczono jako procent wypierzonych piskląt w stosunku do liczby złożonych jaj. U kosa był on w mieście nieco niższy w porównaniu z lęgami w lesle, a u drozda śpiewaka - w mieście ponad dwukrotnie niższy (rys. 2). W kolejnych miesiącach sukces lęgów u kosa w mieście wykazał tendencję wzrostową, a u drozda śpiewaka - stwierdzono to w lesie (tab. 6). Średnia wielkość kompletnych zniesień w mieście była u obu gatunków podobna (4,1), a w lesie u kosa niższa w porównaniu z drozdem (tab. 6). U kosa, w porównaniu z drozdem, stwierdzono mniejszą wysokość usytuowania gniazda (tab. 7). U obu gatunków była ona w mieście o około 1 m mniejsza niż w lesie. W kolejnych miesiącach u obu gatunków uwidoczniła się tendencja zwiększania wysokości umieszczenia gniazda (tab. 8). Na początku sezonu lęgowego ponad połowa gniazd kosa umieszczona była na sztucznych obiektach (np. budynkach, płotach), w trwale zielonych roślinach (bluszcz, bukszpan) oraz drzewach i krzewach szpilkowych. Drozd śpiewak na początku sezonu ponad 80% gniazd umieszczał na drzewach i krzewach szpilkowych i nie korzystał ze sztucznych obiektów. W ciągu sezonu lęgowego u obu gatunków wzrastała tendencja do gnieżdżenia się w krzewach i drzewach liściastych (tab. 9). Skład pokarmu kosa był w mieście, w porównaniu z lasem, bardziej różnorodny jakościowo i zrównoważony pod względem proporcji ilościowych (Tab. 10). Gatunek ten, w przeciwieństwie do drozda, karmił pisklęta pokarmem antropogenicznym - chlebem i resztkami spożywczymi. Drozd śpiewak natomiast w większym stopniu karmił pisklęta pokarmem roślinnym i mniej różnorodnym (tab. 10). W lesie prawie połowę pokarmu piskląt tego gatunku stanowiły gąsiennice, a 25% - ślimaki, których kos unikał. Uzyskane rezultaty potwierdziły opinię szeregu autorów o większej elastyczności kosa, w porównaniu z drozdem śpiewakiem, jeśli chodzi o dobór miejsc gnieżdżenia się i skład pokarmu. Stwarza to temu gatunkowi lepsze możliwości dostosowania się do życia w mieście.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 1991
• Tom: 26
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.85-106,fig.,ref.

Twórcy

autor

Schnack S.

• Institut f. Wildbiologie, Universitat f. Bodenkultur, Colloredogasse 12, A-1180 Wien, Austria

Bibliografia

• Batten L.A. 1973. Population dynamics of suburban Blackbirds. Bird Study 20: 251-258.
• Berthold P. 1976. Methoden der Bestandskonrolle ln der Ornithologie. Übersicht und kritische Betrachtung. J. Orn. 117: 1-69.
• Berthold P. 1977. Bruterfolg bei Freibrutern bei regelmässiger Nestkontrolle. J. Orn. 118: 204-205.
• Bocheński Z. 1968. Nesting of the European Members of the Genus Turdus Linnaeus 1758 (Aves). Acta zool. cracov. 13: 350-440.
• Dyrcz A. 1969. The ecology of the Song Thrush (Turdus philomelos Br.) and Blackbird (Turdus merula L.) during the breeding season in an area of their joint occurrence. Ekologia pol., Ser. A 17: 735-793.
• Eble H. 1963. Ernährungsbiologische Untersuchungen an Turdus philomelos Brehm, Turdus merula L. und Sturnus vulgaris L. Wiss. Z., Martin-Luther-Univ. Halle-Wittenberg, Math. Nat. 12: 211-234.
• Erz W. 1964. Populationsökologische Untersuchungen an der Avifauna zweier nordwestdeutscher Grosstädte. Z. wiss. Zool. 170: 1-111.
• Gal K.J. 1967. Beiträge zur Kenntnis der Brutbiologie der Amsel und zur Ernährungsdynamik ihrer Jungen. Zool. Abh. 29: 25-53.
• Glutz v. Blotzheim U., Bauer K.M. 1988. Handbuch der Vögel Mitteleuropas. B. 11 /II, Passeriformes (2. Teil) Turdidae.
• Graczyk R., Klejnotowski Z. 1966. Ekologia kosa (Turdus merula L.) i drozda śpiewaka (Turdus philomelos Br.) w środowisku leśnym. Rocz. WSR Poznań 38: 157-173.
• Grimm H. 1954. Die Grosstadt als Lebensraum der Vögel. In: Vogelschutz und Vogelforschung, Jena, pp 41-57.
• Hartley P.H.T. 1954. Wild fruits in the diet of British Thrushes. A study in the ecolgy of closely allied species. Brit. Birds, 47: 97-107.
• Havlin J. 1961. [Consumption and Digestion of Seeds in the Blackbird Turdus menda.] Zool. Listy, 10: 243-248.
• Havlin J. 1962. [Environmental requirements in the Blackbird, Turdus menda L.] Pr. brnenske zakl. cesko-sl. Akad. Ved, 34: 1-49.
• Havlin J. 1963. Breeding density of the Blackbird. Zool. Listy 12: 1-18.
• Helm F. 1909. Ornithologische Beobachtungen ln und bei Chemnitz. Ber. Naturwiss. Ges. Chemnitz 17: 108-123.
• Heyder R. 1955. Hundert Jahre Gartenamsel. Beitr. Vogelk. 4: 64-81.
• Henty C.J. 1986. Development of snail smashing by Song Thrushes. Brit. Birds 79: 277-281.
• Kluijver H.N. 1933. Bijdrage tot de biologie en de ecologie van de Spreeuw (Sturnus vulgaris L.) geduren de zijn voortplantingstijd. Versl. plantziekt. kund. Dienst Wageningen. 69: 1-146.
• Luniak M., Mulsow R., Walasz K. 1990. Urbanization of the European Blackbird - expansion and adaptions of urban population. In: Luniak M. (ed.) Urban ecological studies in Central and Eastern Europe. Wrocław, pp. 186-200.
• Matzke M. 1962. Drosselschmieden. Falke 9: 382-385.
• Marschall A.F., Pelzen v. A. 1882. Ornis Vindobonensis. Wien.
• Morris D. 1954. The snail eating behaviour of Thrushes and Blackbirds. Brit. Birds 47: 33-49.
• Mulsow R. 1976. Amsel (Turdus merula L.): Daten zur Fortpflanzungsbiologie aus dem Jahre 1975 im Raum Hamburg. Hamb. Avifaun. Beitr. 14: 135-146.
• Mulsow R. 1986. Untersuchungen zur Siedlungsdichte der Hamburger Vogelwelt. Abh. Verh. naturw. Ver. Hamburg N.F. 12: 123-188
• Pikula J. 1969. Contribution towards the knowledge of Ecology and Breeding Biology of Turdus philomelos Brehm, 1831, in Czechoslovakia. Zool. Listy 18: 343-368.
• Pikula J. 1970. Die Lage und Zusammensetzung der Nester von Turdus philomelos in der CSSR. Zool. Listy 19: 163-196.
• Pintar M. 1979. Ökologische Zusammenhänge zwischen Au- Standorten, Sukzession auf Schlägen und Aunuren im Gebiet von Stockerau (NÖ). Dissert an Naturwiss. Fak. Unlv. Wien.
• Raiss R. 1976. Zur Nahrungsokologie der Singdrossel (Turdus ph. philomelos C.L.Brehm) auf dem Frühjahrszug in Helgoland. Zool. Anz. Jena 196, 3: 201-211.
• Reise H. 1990. Untersuchungen zur Ökologie und Biologie der Amsel (Turdus merula) im Stadtzentrum von Leipzig. Zool. Abh. Stattl. Mus. Tierk. Dresden. 45/18: 155-178.
• Ringleben H. 1958. Vom Nisten verschiedener Vogelarten an und ln Gebauden. Var Fargelv. 17: 109-118.
• Rinnhofer G. 1965. Vogelwelt eines Grosstadtfriedhofes am Füsse des Erzgebirges. Zool. Abh. Mus. Tierk. Dresden. 28: 1-55.
• Seamann D. 1979. Ein Beitrag zur Brutphänologie der Amseln ln der Grosstadt Actitls 17: 2-14. Schiermann G. 1939. Uber die Siedlungsdichte auf Berliner Friedhofen. J. Orn. 87: 181-182. Schnack S. 1988. Vergleichende Untersuchungen zur Biologie der Amsel (Turdus menda L.) und der Singdrossel (Turdus philomelos Br.) in Wien und Umgebung. Dissertation an Naturwiss. Fak. Univ. Wien.
• Schuster L. 1904. Die Einwanderung der Singdrossel in die Städte. Orn. Monatschr. 29: 477-480. Siivonen L. 1939. Zur Ökologie und Verbreitung der Singdrossel (Turdus ericetorum philomelos Brehm). Ann. zool. soc. zool.-bot. fenn. „Vanamo”. 7: 1-285.
• Simms E. 1962. A study of suburban bird-life at Dollls Hill. Brit. Birds 55: 1-36.
• Simms E. 1978. British Thrushes. London.
• Snow D.W. 1955a. The breeding of the Blackbird, Song Thrush and Mistle Thrush in Great Britain. Part II. Clutch-size. Bird Study 2: 72-84.
• Snow D.W. 1955b. The breeding of Blackbird, Song Thrush and Mistle Thrush in Great Britain. Part III. Nesting success. Bird Study 2: 169-178.
• Snow D.W., Mayer-Gross H. 1967. Farmland as a nesting habitat. Bird Study 14: 43-52. Starmühlner F., Ehrendorfer F. 1974. Naturgeschichte Wiens. Bd. 1-4. Wien, Munchen.
• Stein H. 1974. Ein Beitrag zur Brutbiologie von Singdrossel, Turdus philomelos, Amsel, Turdus merula, und Monchsgrasmucke, Sylvia atricapilla, mit besonderer Berücksichtigung der Brutverluste. Beitr. Vogelk. 20: 467-477.
• Steinbacher G. 1940. Die Eizahl im Gelege der Amsel. Beitr. Fortpfl. biol. Vogel 18: 180-181. Stephan B. 1985. Die Amsel. Wittenberg-Lutherstadt.
• Török J. 1985. Comparative ecological studies on Blackbird (Turdus merula) and Song Thrush (T. philomelos) populations. 1. Nutritional Ecology. Opusc. zool. Budapest, 21: 105-135.
• Vauk G., Wittig E. 1971. Nahrungsökologische Untersuchungen an Frühjahrs-durchzuglern der Amsel (Turdus merula) auf der Insel Helgoland. Vogelwarte 26: 238-245.
• Verheyen R. 1953. Etude statistique relative a'la biologie de nos trois grives (Turdus sp.) indigenes. Gerfaut, 43: 231-261.
• Wettstein O. 1928. Das Tierleben in der Grosstadt Wien. Bl. Naturk. Natursch. 15: 109-116.