Małe elektrownie wodne - duże problemy ekologiczne: przykłady z rzek północnej Polski

• Autorzy: Radtke G. , Bernas R. , Skora M.

Warianty tytułu

EN

Small hydropower stations - major ecological problems: some examples from rivers of northern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Małe elektrownie wodne, w tym tzw. mikroelektrownie (< 300 kW), wywierają szkodliwy wpływ na ichtiofaunę. Straty w środowisku przyrodniczym rzek i strumieni są bardzo poważne i zagrażają przetrwaniu gatunkom chronionym. Podstawowymi problemami związanymi z lokalizacją i funkcjonowaniem małych elektrowni są: izolacja występujących gatunków wskutek zabudowy poprzecznej rzek, blokowanie przepływów w czasie tzw. niżówek, powodujące wysychanie koryt, oraz zabijanie ryb przez turbiny. Zagrożenia te dotyczą również rzek płynących w obszarach chronionych, w tym w obszarach Natura 2000. Pomimo dużej liczby małych elektrowni wodnych ich potencjał energetyczny w skali kraju jest marginalny (w woj. pomorskim 86 elektrowni generuje łącznie zaledwie 6,3 MW), a szkody środowiskowe wywołane ich funkcjonowaniem są niewspółmiernie wysokie.

EN

Small hydropower stations, including their micro-size class (< 300 kWh), exert negative impact on the fish fauna. Deterioration of the natural environment of rivers and streams is significant in most cases and poses a serious threat to protected species. The major effects include: (1) fragmentation of populations of riverine (rheophilic) species due to damming (migration barriers), (2) blocking of flows, mainly in seasons with relatively low water, which results in rapid drying of a streambed, and (3) injuring and killing of fish during their passage through turbines. In northern Poland, however, this threats concern not only the river stretches with spawning areas of migratory fish, but also many other river segments, including those located in protected areas within the Natura 2000 Network. Despite a great number of small hydropower stations, their energy potential is low (in the Pomerania Province, 86 small hydropower stations generate together only 6.3 MW), but their ecological impact may be severe

Słowa kluczowe

PL

male elektrownie wodne; problemy ekologiczne; szkody w srodowisku; ekosystemy rzeczne; ichtiofauna; ryby; reofile; gatunki chronione; zagrozenia zwierzat; rzeki; obszary chronione; Polska Polnocna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2012
• Tom: 68
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.424-434,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Radtke G.

• Zakład Ryb Wędrownych, Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, ul.Synów Pułku 37, 80-298 Gdańsk

autor

Bernas R.

autor

Skora M.

Bibliografia

• Bartel R., Bieniarz K., Epler P. 2002. Fish passing through the turbines of Pomeranian River hydroelectric plants. Arch. Pol. Fish. 10 (2): 275-280.
• Blanck A., Tedesco P.A., Lamouroux N. 2007. Relationships between life-history strategies of European freshwater fish species and their habitat preferences. Freshw. Biol. 52: 843-857.
• Błachuta J. 2007. Wpływ zabudowy hydrotechnicznej rzek na ryby. W: Jak skutecznie chronić przyrodę dolin rzecznych? Towarzystwo na rzecz Ziemi. Polska Zielona Sieć. Materiały szkoleniowe: 32-37.
• Błachuta J., Rosa J., Wiśniewolski W, Zgrabczyński J. (red.). 2010. Ocena potrzeb i priorytetów udrożnienia ciągłości morfologicznej rzek w kontekście osiągnięcia dobrego stanu i potencjału części wód w Polsce. KZGW, Warszawa.
• Dyrektywa 1992. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Dz. U. UE. L (1992) Nr 206, poz. 7.
• Gładkowski A. 2008. Historia techniki młynarstwa polskiego. W: Mrugalski Z. (red.). Inżynierowie polscy w XIX i XX wieku. PTHT, Warszawa: 13-100.
• Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
• Kaniecki A., Brychcy D. 2010. Średniowieczne młyny wodne i ich wpływ na przemiany stosunków wodnych na przykładzie zlewni Obry Skwie- rzyńskiej. Badania Fizjograficzne, Ser. A - Geografia Fizyczna: 145-156.
• Podgórski Z. 2004. Functional changes of the mill reservoirs in the Chełmińskie Lakeland. Limn. Rev. 4: 215-222.
• Przybylski M., Zięba G., Kotusz J., Terlecki J., Kukuła K. 2004. Analiza stanu zagrożenia ichtiofauny wybranych rzek Polski. Arch. Pol. Fish. 12, Suppl. 2: 131-142.
• Radtke G., Grochowski A. 1999. Ichtiofauna dorzecza Wierzycy. Rocz. Nauk. PZW, 12: 113-133.
• Rozporządzenie 2010. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 roku w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Dz. U. Nr 213 (2010), poz. 1397.
• Rozporządzenie 2011. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. Nr 237 (2011), poz. 1419.
• Ustawa 2008. Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Dz. U. Nr 199, poz. 1227.
• Walczykiewicz T., Łaciak J. 2011. Gospodarka wodna w Polsce w świetle zmian klimatu. Gosp. Wod. 1: 12-18.
• Webb B.W, Walsh A.J. 2004. Changing UK river temperatures and their impact on fish populations. W: Webb B.W., Acreman M., Maksimovic C., Smithers H., Kirby C. (red.). Hydrology, Science and Practice for the 21st Century. Vol. II, British Hydrological Society London, UK: 177-191.
• Wilżak T. 2011. Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko - przewodnik po rozporządzeniu Rady Ministrów. GDOŚ, Warszawa.
• Wiśniewolski W 2002. Czynniki sprzyjające i szkodliwe dla rozwoju i utrzymania populacji ryb w wodach płynących. Suppl. Acta Hydrobiol. 3: 1-28.
• Wiśniewolski W., Augustyn L., Bartel R., Depowski R., Dębowski P., Klich M., Witkowski A. 2004. Restytucja ryb wędrownych a drożność polskich rzek. WWF, Warszawa.
• Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M. 2009. Stopień zagrożenia słodkowodnej ichtiofauny Polski: Czerwona lista minogów i ryb - stan 2009. Chrońmy Przyr. Ojcz. 65 (1): 33-52.